2010/12/08

Философийн үндэс хичээлийн оюутны хөтөч


Оюутны хөтөч

1.1. Хичээлийн нэр:                                                Философийн үндэс
                1.1.1.Хичээлийн индекс:                  PHI -108
                1.1.2. Багц цаг :                                   3 кредит, лекц 24 цаг, семинар 16 цаг, бие даалт 32 цаг
                1.1.3. Хичээллэх хугацаа:                                16- н долоо хоног
     1. 2. Хичээл орох тэнхим:                        Ерөнхий эрдмийн тэнхим
     1.3.    Хичээлийн товч тодорхойлолт:
Асуудлыг тал бүрээс нь, боломжит бүх шийдэлд нь авч үзэхийг философи эрмэлздэг. Чухам үүнд түүний зориулалт, утга холбогдол оршино. Философи нь үнэнийг таних ухаан гэхээсээ илүүгээр хэлэлцвэл зохих асуудлын талаар шүүмжлэл өрнүүлж, боломжит шийдлүүдийг дэвшүүлж, тэдгээрээс үнэнд хамгийн ойр шийдэлд хүрэх арга замыг сонгоход нь туслах идэвхт үйл бүхий ухаан юм.
    1.4. Хичээлийн зорилго:
                     Асуудалд философи үндэслэлтэй, олон талаас харж сурахад нь тус болох
    1.5. Хичээлийн зорилт
Философийн судлах зүйл, үүсэл хөгжил, бүрэлдэхүүн хэсгийн тухай     цэгцтэй мэдээллийг дамжуулах
Философи мэдлэгийн онцлог, функци, ач холбогдлыг танилцуулах
Философийн   гол сэтгэгчдийн үзэл баримтлалын үндсэн агуулгыг тайлбарлах
Ойлголт нэр томъёо, аргуудын агуулгыг тайлбарлах
Философийн онолын мэдлэгийг салбар, салбараар нь авч үзэх
Философи үзлийн үр нөлөөг тодруулан хэлэлцэх
    1.6. Багшийн зорилт
                        Хичээлийн бүрэн агуулгыг хамарсан мэдлэгийг багш, оюутны хамтын ажиллагаан дээр   тулгуурлан олгох
                Хичээлийн хөтөлбөрийн хүрээнд тодорхой жишээн дээр тайлбарлах
                Оюутны бие даасан ажиллагааг, сэтгэн бодох чадварыг хөгжүүлэх
    1.7. Оюутны зорилт
·         Хичээлд бүрэн оролцох
·         Хөтөлбөрийн дагуу бие даалтын ажил, даалгаврыг гүйцэтгэх
·         Хөтөлбөрийн стандартыг хангах
·         Хөтөлбөрийн дагуу суралцаж, асуудал дэвшүүлэх арга барилаа сайжруулах
    1.8.  Зайлшгүй эзэмшвэл зохих мэдлэг:
                     Философийн бүрэлдэхүүн хэсэг, онолын талаар зохих мэдлэгтэй болох
    1.9.  Зайлшгүй эзэмшвэл зохих чадвар:
                    Философийн ач холбогдол, нөлөөлийг үнэлэн цэгнэх
    1.10.  Зайлшгүй эзэмшвэл зохих хандлага:
                    Асуудлыг философийн үүднээс авч үзэх, тайлбарлах, дүгнэх
 


 1.11. Лекцийн хичээлийн сэдвүүд

Лекцийн сэдвүүд
Цаг
1
Удиртгал
3
2
Онтологи
3
3
Гносеологи
2
4
Методологи
2
5
Логик
2
6
Хүний тухай философи
2
7
Нийгмийн тухай философи
2
8
Соёлын ба үнэлэмжийн философи
2
9
Ёсзүй
1
10
Гоозүй
1
11
Шашны философи
2
12
Анагаахын философи
2

Бүгд
24

1.12. Семинарын хичээлийн сэдвүүд

Семинарын сэдвүүд
Цаг
1
Эртний Грек, Ромын философи
2
2
Эртний дорно дахины философи
2
3
Дундад зууны философи
2
4
Сэргэн мандалтын философи
2
5
Шинэ үеийн философи
2
6
Германы сонгодог философи ба Марксизм
2
7
Орчин үеийн философи
2
8
Монголчуудын философи баримтлал
2

Бүгд
16

1.13. Семинарын хичээлийн явагдах танхим:  310 тоот танхимд
1.14. Лекцийн хичээлийн  хөтөлбөр:
 Сэдэв. Удиртгал
  • Философийн үүсэл
  • Философийн судлах зүйл
  • Философи мэдлэгийн онцлог, функц, ач холбогдол
  • Философи ба бусад шинжлэх ухааны харилцаа
  • Философийн бүрэлдэхүүн хэсгүүд
Phileo- äóðëàõ õàéðëàõ,òýì¿¿ëýõ
Sophia- öýöýí, ìýðãýí ãýñýí óòãûã àãóóëäàã “ öýöýí ìýðãýíèéã ýðõýìëýõ” ãýñýí ñàíààã èëýðõèéëæ áàéäàã.
Ôèëîñîôè íü ýðòíèé Ãðåê, Ýíýòõýã, Õÿòàäàä áàðàã íýãýí çýðýã Ìݪ Y-YI çóóíû ¿åä ¿¿ññýí./ îäîîãîîñ 2500- 3000 øàõàì æèëèéí òýðòýý /
Ýðòíèé Ãðåêèéí ñýòãýã÷ Ïèôàãîð “ ôèëîñîôè” ãýäýã íýð òîìú¸îã àíõ õýðýãëýýä, ôèëîñîôè÷èä ãаãöõ¿¿ ¿íýíèéã òàíèí ìýäýõèéã ýðìýëçäýã, óëìààð ¿íýí ð¿¿ òýì¿¿ëäýã ìýäëýã þì ãýæ ä¿ãíýñýí.
Îêñфîðäûí òîâ÷ òîëüä òîäîðõîéëñíîîð:
Ôèëîñîôè ãýäýã áîë òóéëûí áîäèò áàéäàë, ôèçèê ¿çýãäýë (áàéãàëèéí ôèëîñîôè ), ¸ñ ç¿é ( ¸ñ ñóðòàõóóíû ôèëîñîôè ),þìñ ¿çýãäëèéí ¿нëýìæ åðºíõèé øàëòãààí, çàð÷èì, òýäãýýð þìñ ¿çýãäëèéã õ¿ðòýæ áàéãàà õ¿íèé õ¿ðòýõ¿é , ¿çýë ñàíàà çýðýãòýé õîëáîîòîé ìýäëýã, îþóí óõààíûã ýðýí õàéõ ÿâäàë þì.
Ôèëîñîôè ãýäýã áîë àìüäðàëûí ÿíç á¿ðèéí þìñ ¿çýãäëèéí öààíà íü áóé ерºíõèé çàð÷èì, ñàíààã îéëãîõ îðîëäëîãî, çîðèëãîòîé èäýâõèò ¿éë þì.
Ôèëîñîôèéí òàëààðõ îéëãîëòóóä îëîí ÿíç áàéäàã . ¯¿íä:
·         Ôèëîñîôè áîë åðòºíöèéã ¿çýõ ¿çýë ìºí
·         Ôèëîñîôè áîë øèíæëýõ óõààí ìºí
·         Ôèëîñîôè áîë ¿çýë ñóðòàë ìºí
·         Ôèëîñîôè áîë õ¿ì¿¿íëýãèéí óõààí ìºí
·         Ôèëîñîôè áîë óðëàã áîëîõ íü
·         Ôèëîñîôè  áîë áèëãèéí ÷àíàä äàõèéã òàíèí ìýäýõ¿é ìºí
·         Ôèëîñîôè  áîë ìýðãýä äóðëàõóé ìºí.
ÿí óõààí áîë òóõàéí ýðèí ¿åèéí õàìãèéí ñàéí ñèñòåì÷ëýãäñýí, äýэä õýìæýýãýýð óõààæñàí  åðòºíöèéã  ¿çýõ¿é ìºí.
Ôèëîñîôèéí ôóíêö¿¿ä áîë  ôèëîñîôè ñóäëàõ ç¿éëýý àâ÷ ¿çýõäýý îíîëûí ÿìàð ÿìàð õýâ ìàÿãèéí çàð÷ìûã àðãà ç¿éí õîëáîãäîõ ¿íäýñ áîëîõîî øèéäâýðëýñýí áàéäàë ÿâäàë þì.
Ôèëîñîôèéí ¿íäñýí ¿¿ðã¿¿ä
·            Òàíèí ìýäýõ¿éí ( Ãíîñåîëîãè, Ýïèñòåìîëîãè )
·            Àðãà ç¿éãн ( Методологи)
·            ¯íýëýìæèéí (Àêñèîëîãè )
·            Åðòºíöèéã ¿çýõ ¿çëèéã òºëºâø¿¿ëíý
·            Ñýòãýõ¿éã õºãæ¿¿ëýõ, óõààëàã ÷àíàðò ñóðãàõ
·            Ø¿¿мæëýëò áîëîí á¿òýýë÷ ñýòãýëãýýíèé äàäàë, ÷àäâàðûã õºãæ¿¿ëýõ
Ôèëîñîôèéí ¿íäñýí àñóóäàë áîë  àíõäàã÷èéн òóõàé àñóóäàë þì. ̺í ôèëîñîôè íü äàðààõ çàíãèëàà àñóóäëóóäûã õºíäºæ áàéäàã. ¯¿íä:
·            Ìåòàôèçèê àñóóäàë – áîäèò áàéäàë áóþó ÿã þó îðøèí áàéäàã þì áý       ãýäãèéã ñóäëàõ
·            Ýïèñòåìîëîãè àñóóäàë- áèä þóã, õýðõýí òàíèí ìýääýã òóõàé àñóóäàë
·            Øàøíû ôèëîñîôèéí àñóóäàë – øàøíû õýë áîëîí ¿çýë, íîìëîëûí öààíà íü         áàéäàã     àñóóäëóóä
·            Îþóí óõààíû ôèëîñîôèéí àñóóäàë – “ Áè”-ãèéí ìºí ÷àíàð þó áîëîõ àñóóäàë.
Ôèëîñîôèéí ÷àäâàðòàé áîëíî ãýäýã áîë ººðòºº áàéãàà ÿíç á¿ðèéí ¿çýë ñàíààã íýãòãýí õîëáîõîîñ ãàäíà ÿëãàæ  ñàëãàäàã áîëíî ãýñýí ¿ã þì.
                                Ôèëîñîôèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿ä.

·         Àõóéí òóõàé ñóðãààë / Îíòîëîãè /
·         Òàíèí ìýäýõ¿é îíîë / Ãíîñåîëîãè /
·         Íèéãìèéí ôèëîñîôè
·         Àðãà ç¿é  / Ìåòîäîëîãè /
·         Ëîãèê
·         Øèíæëýõ óõààíû ôèëîñîôè
·         Ôèëîñîôèéí ò¿¿õ
·         ¯нэëýìæèéí ôèëîñîôè  /Àêñèîëîãè /
·         Îþóí ñàíààíû ôèëîñîôè
·         Ò¿¿õèéí ôèëîñîôè
·         Ñî¸ëûí ôèëîñîôè                                            
·         Óðëàãèéí ôèëîñîôè
·         ¨ñ ñóðòàõóóíû ôèëîñîôè
·         Ýðõ ç¿éí ôèëîñîôè
·         Ýäèéí çàñãèéí ôèëîñîôè
·         Óëñ òºðèéí ôèëîñîôè
·         Õýë øèíæëýëèéí ôèëîñîôè
·         Áàéãàëü øèíæëýëèéí ôèëîñîôè
·         Ñýòãýë ñàíààíû ôèëîñîôè
·         Òåõíèêèéí ôèëîñîôè
·         Õ¿íèé ôèëîñîôè
·         Áîëîâñðîëû ôèëîñîôè
  • Àíàãààõûí ôèëîñîôè ãì

Сэдэв. Онтологи
  • Ахуй, ахуйн хэв маягууд
  • Материаллаг ахуй
  • Санаалаг ахуй
  • Матери түүний хэлбэр
  • Оронзай, цаг хугацаа
Ôèëîñîôè ¿¿ñýõèéí õàìò àõóéí òóõàé àñóóäàë ¿¿ñýæ ôèëîñîôèéã àõóéí òóõàé ñóðãààë ãýæ íýðëэæ áîëîõ òèéì õýìæýýíä óã àñóóäàë ôèëîñîôèéí õàìãèéí ÷óõàë õýñýã áîëæ èðæýý. Ñîíãîäîã ôèëîñîôèéí õóâüä àõóéí òóõàé àñóóäàë ìºíõèéí àñóóäàë þì.
Îíòîëîãèéí ¿íäñýí êàòåãîðè íü “ àõóé” ãýäýã îéëãîëò þì. Þó îðøèí áàéíà âý?, òýð íü þó âý?, îðøèí áàéíà ãýäýã íü þó ãýñýí ¿ã âý? Õ¿ì¿¿ñ ÷óõàì þó ¿íýõýýð îðøèí áàéãàà òóõàé ººðñäèéíõºº ñàíàà áîäëîî ÿàãààä áàéí áàéí õÿíàí ¿çýæ, ººð÷èëæ áàéäàã þì áý? Þóíû îðøèõóé íü òîäîðõîé þìíààñ õýðõýí õàìààð÷, øàëòãààëæ áàéäàã âý? гýõ ìàÿãèéí àñóóëòàíä õàíãàëòòàé , ýðãýëçýýã¿é õàðèóëò îëîõ ÿâäàë ýõëýýä ýíãèéí õÿëáàð þì øèã ñàíàãäàæ áîëîõ áîëîâ÷ ¿íýí õýðýãòýý  òèéì áèø áàéäàã. Ìýäëýã õºãæèõèéí õèðýýð  ò¿¿íòýé õàìò îðøèí áàéõóéí òóõàé áèäíèé òºñººëºë, ìýäëýã ººð÷ëºãäºæ áàéäàã.
Àõóé áîë àëèâàà þìíû îðøèí áàéãààã èëýðõèéëäýã ôèëîñîôè îéëãîëò ìºí.
 Àõóéã ìàòåðèàëëàã áà ñàíààëàã ãýæ ¿íäñýí õî¸ð õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çäýã. ýíý õî¸ð õ¿ðýý òóñ á¿ðèéí äîòîîäîä àõóéí øàòëàí áèå äààñàí õýä õýäýí ¿íäñýí  õ¿ðýý áàéäàã.¯¿íä:
1.       Áàéãàëèéí àõóé
2.       Íèéãìèéí àõóé
3.       Õ¿íèé àõóé
4.       Îþóí ñàíààíû àõóé
Ìàòåðèàëëàã àõóéã çºâøººðºí èëýðõèéëäýã õàìãèéí åðºíõèé ôèëîñîôèéí îéëãîëò áîë “ ìàòåðè “ ãýäýã êàòåãîðè þì.  Ýíý îéëãîëòûí áàãòààìæèíä “ áàéãàëü”, “ íèéãýì “, “ õ¿í” ãýñýí îéëãîëòóóä òóñ òóñ áàãòääàã.
Ìàòåðè ãýäýã áîë áèäíèé óõàìñðààñ ¿ë õàìààðàí îðøäîã á¿õýí.
·         Õºäºë㺺í áîë ìàòåðèéí îðøèí áàéõ àðãà íü
·         Îðîí çàé, öàã õóãàöàà õî¸ð  áîë ìàòåðèéí îðøèí áàéõ  õýëáýð¿¿ä ìºí          
Сэдэв. Гносеологи
  • Мэдлэг ба санал бодол
  • Мэдлэгийн уг сурвалж
  • Мэдлэгийн төрлүүд
  • Үнэний тухай онолууд
  • Үнэний шалгуурын асуудал
Íýðò ýäèéí çàñãèéí îíîë÷ Àäàì Ñìèò õî¸ð çóóí æèëèéí òýðòýý “ Øàðãóó õºäºëìºðººð áîëîâñðîë îëæ àâñàí õ¿íèéã èõ ¿íýòýé ìàøèíòàé ç¿éðëýæ áîëíî “ ãýæ òýìäýãëýæýý. Ìýäëýã ýçýìøñýí õ¿í áîë õóâèéí áà íèéãìèéí ¿íýò õºðºí㺠þì. Îð÷èí ¿åèéí  ºíäºð õºãæèëòýé íèéãìèéí  áàÿëàã íü ãîë òºëºâ ìýäëýãýýñ òºðæ, ò¿¿íèéã áîëîâñðîëòîé õ¿ì¿¿ñ á¿òýýñýí áàéäàã. Òóõàéëáàë: Ãîëëàíä, ßïîí, Øâåéöàðè çýðýã ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí òºâøèí ºíäºð, õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàë ýëáýã õàíãàëóóí áàéãàà îðíóóäûí õóâüä íóòàã äýâñãýð, ò¿¿õèé ýäèéí íººö áèø, õàðèí õ¿íèé íººö èíæåíåð, àæèë÷èä, ôåðìåð¿¿ä, áèçíåñìåí¿¿ä, ò¿øìýä, óëñ òºð÷èä, çîõèîí á¿òýýã÷èä, ýðäýìòäèéíõýý áîëîâñðîë, óð ÷àäâàðààð èéì ºíäºð ò¿âøèíä õ¿ðñýí íü òîãòîîãäñîí.
                XX çóóíû òºãñãºë ð¿¿  õºãæèíã¿é îðíóóä ìýäýýëлèéí íèéãìýýñ ìýäëýãèéí íèéãýìä øèëæèæ áàéíà. Ìýäëýã áîë çºâõºí ìàòåðèàëëàã áà ñî¸ëûí ¿íýò áàÿëãèéã á¿òýýõýä õýðýãòýé òºäèéã¿é þì. Óëñ îðíû õ¿í àìûí èõýíõ õýñýã íü íààä çàõûí ìýäëýãã¿é, áèå äààæ óõààðàí ñýòãýõ äàäëàãаã¿é áîë òîãòâîðòîé, ÷ºëººò àðä÷èëñàí íèéãýì îðøèõ áîëîëöîîã¿é þì. Îíîë÷ Ëþäâèã ôîí Ìèçåñ / 1881-1973 /  “ Àðä÷èëñàí íèéãìèéí èðãýäèéí àíõíû ¿¿ðýã áîë èðãýíèé àñóóäàëä ó÷ðàà îëîõîä íü õýðýãòýé ìýäëýã áîëîâñðîëûã îëæ àâàõ ÿâäàë þì.          
Ìýäëýã áîë õ¿÷ áºãººä ýë õ¿÷èéã ýçýìøèõýä ýïèñòåìîëîãè íü àðãà ç¿éí ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýäýã.
XIX çóóíû äóíä ¿åýñ ýõëýí òàíèí ìýäýõ¿éí îíîëûã ãíîñåîëîãè ãýæ íýðëэæ áàéñàí. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä àíãëè õýëòýí îðíóóäàä ýïèñòåìîëîãè ãýäýã íýðèéã àøèãëàõ áîëæýý. Ýïèñòåìîëîãè íü episteme – ìýäëýã, logos- ñóðãààë õýìýýõ ¿ãíýýñ ãàðàëòàé òàíèí ìýäýõ¿éí îíîë ãýñýí óòãàòàé áîëíî.
Òàíèí ìýäýõ¿éí îíîë áîë (ýïèñòåìîëîãè ) ìýäëýãèéí òóõàé ôèëîñîôèéí îíîë, ìýäëýãèéí ôèëîñîôèéí ¿íäýñëýãýý ìºí. Òàíèí ìýäýõ¿éí îíîë íü ìýäëýãèéí ýõ ñóðâàëæèéí òóõàé, ìýäëýãèéí òºðºë õýëáýð¿¿äèéí òóõàé, ìýäëýãèéí ¿íýí ýñýõèéã õýðõýí ÿàæ òîãòîîõ òóõàé ãýõ ìýò àñóóäëóóäûã àâ÷ ¿çäýã ôèëîñîôèéí íýã õýñýã þì.
Òàíèí ìýäэõ¿é – Øèíý ìýäëýã îëæ àâàõ, ìºí ìýäëýãèéã ºðãºæ¿¿ëýõ, ã¿íçãèéð¿¿ëýõ ¿éë ÿâö þì.
Òàíèí ìýäýõ¿éí ¿íäñýí ýõ ñóðâàëæийг янз янзаар тодорхойлдог  :
·         Òóðøëàãà
·         Îþóí óõààí
·         Ñýðýë (õ¿ðòýõ¿é )
·         Ýðãýëçýý г.м  
Áèä æèðèéí àìüäðàëä ¿éë ÿâäëûí æèíõýíý áàéäàëä òîõèð÷ áàéãàà, òîäîðõîé ¿íäýñëýë á¿õèé  áàò ¿çëèéã ìýäëýã ãýæ òîîöíî.


Ìýäëýã íü ãóðâàí íºõöөëèéã ººðòºº áàãòàаäàã.
·         ¯íýí ÷àíàðûí íºõöºë.
·         Èòãýë ¿íýìøëèéí íºõöºë
·         ¯íäýñëýõ¿é ÷àíàðûí íºõöºë.
Ìýäëýãèéí ñèñòåì áîë ìàø áàÿëàã îëîí òàëòàé. Ìýäëýãèéí òºðë¿¿ä:
·         Åðäèéí ìýäëýã
·         Øèíæëýõ óõààíû áóñ ìýäëýã
·         Øèíæëýõ óõààíû ìýäëýã
Òàíèí ìýäýõ¿éí ãîë çîðèëãî áîë ¿íýí ìýäëýã îëæ àâàõ ÿâäàë áèëýý.Òýãâýë òàíèí ìýäýõ¿éí îíîëä ¿íýí íü òàíèí ìýäýõ¿éí ãîë çîðèëãî òºäèéã¿é ìºí ò¿¿íèé ñóäëàõ ç¿éë áîëäîã. Òàíèí ìýäýõ¿éí îíîëä ¿íэíèé òóõàé îéëãîëò íü ÿìàð íýãýí þìûã òýìäýãëýñýí ìýäëýã òºäèé áèø, õàðèí òýð ìýäëýãèéã òîäîðõîéëîõîä õýðýãëýãääýã.
¯íýí ãýäýã áîë áèäíèé ìýäëýã óã ç¿éëòýéãýý òîõèðîõ  ÿâäàë ìºí
¯íýíèé øàëãóóðûí òóõàé ãîë ¿çýë áàðèìòëàëóóä :
·         Ìàðêñèçì – ïðàêòèê
·         Ïðàãìàòèçì – àøèãòàé áàéõ
·         Êîãåðåíò îíîë – çºð÷èëã¿é áàéõ
·         Íåîïîçèòèâèçì – âåðèôèêàöè /  áàòëàõ /
·         Ïîçèòèâèçì – ôàëüñèôèêàöè / íÿöààõ / ã.ì-ýýð òîäîðõîéëäîã
Сэдэв. Методологи
  • Аргын тухай сургаалууд
  • Танин мэдэхүйн ерөнхий аргууд
  • Шинжлэх ухаайн тусгай аргууд
ªðãºí óòãààðàà àðãà ãýäýã íü ïðàêòèêèéí áîëîí òàíèí ìýäýõ¿éí, îéëãîõóéí òîäîðõîé çîðèëòûã õýðýãæ¿¿ëýõýä àøèãëàæ áóé ÿíç á¿ðèéí ä¿ðýì, õýì õýìæýý, çàð÷èì, ýâ ä¿éí öîãö ìºí.
Õаðиí ôèëîñîôè äàõü àðãà áîë òóõàéí ôèëîñîôèéí ººðèéí ñóäëàõ ç¿éëýý àâ÷ ¿çýõýä áîëîí ìýäëýãèéí íèéò þì óó îëîí ñàëáàðò áàðèìòëàí ìºðäºõººð áîëîâñðóóëñàí ñýòãýõ¿éí ä¿ðýì, øààðäëàãà, çàð÷èì, ýâ ä¿éí öîãö þì.
Èéíõ¿¿ “ ôèëîñîôè àðãà “ ãýäýã îéëãîëò “ àðãà “ ãýäýã îéëãîëòîîñ áàãòààìæààðàà áàãà áàéäàã.
Àëèâàà ôèëîñîôè àðãà áîë òàíèí ìýäýõ¿éí òîäîðõîé õ¿ðýýíèé ¿ð ä¿íã àìæèëòòàé áîëãîõ çîðèóëàëòààð ¿¿ñýæ, õºãæèæ, óëìààð çàðèì íü áàéð ñóóðèà áóñàä àðãàä òàâüæ ºã÷, çàðèì íü íýëýýä ºðãºí õ¿ðýýíèé ïðàêòèê ¿éë÷èëãýý á¿õèé áàéäàã. Òîõèðñîí àðãà áîë òàíèí ìýäýõ¿éí áîëîí ïðàêòèê ¿éë àæèëëàãààíû òîäîðõîé ¿ð ä¿íä õ¿ðýõýä çîõèõ òóñ áîëæ áàéäàã. Òèéì ó÷ðààñ àðãûí òóõàé àñóóäàë ôèëîñîôèéí ñóäëàõ ç¿éëèéí õàðüöàíãóé áèå äààñàí íýã á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áîëæ, ò¿¿íèéã àâ÷ ¿çýí øèéäâýðëýäýã ñóðãààëûã “ ìåòîäîëîãè “ / àðãà ç¿é /  õýìýýí íýðëýõ áîëæýý.
                Ìýäëýãèéí  ÿíç á¿ðèéí òºðºëä àøèãëàäàã àðãûã èëðýõ õ¿ðýýãýýð íü äàðààõ  áàéäëààð àíãèëäàã. ¯¿íä:
  • Ôèëîñîôè àðãà. Ýíý áîë ôèëîñîôèéí òîäîðõîé òîäîðõîé ÷èãëýëèéí äîòîîäîä ¿¿ñäýã àðãà þì. Ôèëîñèôèéí àðãóóäûí çàðèì íü (äèàëåêòèê, ýêçèñòåíöèàëèñò çàðèì ñóðãààë äàõü ãåðìåíåâòèê àðãà, íåîòèìèçì äàõü àíàëèòèê àðãà) òóõàéí ôèëîñîôèéíõîî áèå äààñàí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áàéäëààð áîëîâñîð÷, çàðèì íü òóõàéí ôèëîñîôèéí áèå äààñàí á¿ðýëäýõ¿¿í áàéäëààð áèø ( ôåíîìåíîëîãè, ãåðìåíåâòèê ôèëîñîôè) , õàðèí á¿õ ãîë  îíîëûí áàðèìòëàë íü òèéì àðãûí à÷ õîëáîãäîëòîé  àøèãëàãääàã.
  • Ìýäëýãèéí ÿíç á¿ðèéí òºðëèéí îíîëûí áà ýìïèðèê àëü àëü ò¿âøèíä õýðýãëýãääýã åðºíõèé ëîãèêèéí àðãóóä (  èíäóêöè, äåäóêöè, àíàëèç, ñèíòåç, æèøèëò, çàãâàð÷ëàë) 
  • Ìýäëýãèéí ÿíç á¿ðèéí òºðºë òóñ á¿ðèéí çºâõºí àëü íýã ñàëáàðò õýðýãëëýãääýã àðãóóä .
  • Øèíæëýõ óõààíû îíîë áèé áîëãîõîä õýðýãëýäýã àðãóóä ( ìàòåìàòèê÷ëàõ, ôîðìàëü÷ëàõ, àêñèîì÷ëàõ ã ì )
Сэдэв. Логик
  • Логикын тухай ойлголт
  • Сэтгэхүйн хэлбэрүүд
  • Логикийн хуулиуд
Ëîãèê – Ǻâ ñýòãýõ¿éí òóõàé øèíæëýõ óõààí. ¯íäýñëýã÷ íü ýðòíèé Ãðåêèéí ôèëîñîôè÷ Àðèñòîòåëü. Ǻâ ñýòãýõ¿éí õóóëü, çàð÷èì, ä¿ðì¿¿äèéí òóõàé ýíýõ¿¿ øèíæëýõ óõààí íü 2500 æèëèéí ºìíº ¿¿ññýí. Ñóäëàõ ç¿éë, ñóäàëãààíû îáúåêò íü – õ¿íèé ñýòãýõ¿é, ò¿¿íèé  õýëáýð¿¿ä áà õóóëèóä.
Ñýòãýõ¿éí õýëáýð¿¿ä:
  • Îéëãîëò
  • Áîäîìæ
  • Îþóí ä¿ãíýëò
Îéëãîëòûí ëîãèê á¿òýö:
  • Àãóóëãà
  • Áàãòààìæ
Òîäîðõîéëîëòûí òºðë¿¿ä:
  • Íýðýëñýí áà áîäèò
  • Èëýõðèé áà èëýðõèé áóñ
Áîäîìæèéí ëîãèê á¿òýö:
  • Ñóáúåêò
  • Ïðåäèêàò
Îþóí ä¿ãíýëòèéí ëîãèê á¿òýö:
  • ͺõöºë
  • Ä¿ãíýëò
  • Õýëáýð
Ñýòãýõ¿éí ÿâöàä ñàíàà áîäëûí õîëáîîñ çºâ áàéõ çàéëøã¿é íºõöëèéã çààäàã ä¿ðì¿¿äèéã ëîãèêèéí õóóëü ãýíý. ¯¿íä:
  • Àäèëòãàëûí õóóü
  • Ǻð÷èëã¿éí õóóëü
  • Ãóðàâäàõèéã ¿ã¿éñãýõ õóóëü
  • Õàíãàëòòàé ¿íäýñëýãýýíèé õóóëü
Òàìàãëàë- ñóäàëæ áàéãàà þìñ ¿çýãäëèéí øàëòãààí øèíæ  ÷àíàðûã òàéëáàðëàõ çîðèëãîîð äýâø¿¿ëæ áàéãàà, áàòëàãäàæ íîòëîãäîõ íü òîäîðîõîéã¿é áàéãàà ìýäëýã, óðüä÷èëñàí òºñººëºë
Íîòîëãîî- ÿìàð íýãýí áîäîìæèéí ¿íýí áîëîõûã ò¿¿íòýé õîëáîîòîé áóñàä áîäîìæîîð áàòëàõ ñýòãýõ¿éí ¿éëäýë
Íÿöààëò- ÿìàð íýãýí áîäîìæèéí õóäàë, áóðóó, ýñâýë íîòëîãäîõã¿é  áîëîõûã òîãòîîõ ñýòãýõ¿éí ¿éëäýë
Сэдэв. Хүний тухай филосифи
  • Хүний үүслийн талаарх шинжлэх ухааны үзэл
  • Хүний хувьсал
  • Хүний уг чанар
  • Хүний мөн чанар
  • Хүний ахуй
  • Бие хүний нийгэмшилд нөлөөлдөг гол хүчин зүйлс
Õ¿íèé ôèëîñîôè íü õ¿íèé ¿¿ñýë,ìºí ÷àíàð,îðøèõóéí àñóóäëûã ñóäàëäàã.  
Õ¿íèé ¿¿ñëèéí òàëààðõ øèíæëýõ óõààíû ¿çýë.
   Êðîìàíüîí õ¿í                ( 30-40 ìÿíãàí æèë)
   Íåàíäåðòàëü õ¿í             (150-200 ìÿíãàí æèë)
   Ïèíòåêàíòðîï õ¿í           (800ìÿõãàí æèë )
    Àâñòðàëîïèòåê                (800-10 ñàÿ æèë)
    Ðàìàïåòèê                         (10-14ñàÿ æèë)
    Äðèîïèòåê                        ( 14-20 ñàÿ æèë )
Õ¿íèé õóâüñàë:
·       Áèîëîãèéí
·       Íèéãìèéí
Õ¿íèé ìºí ÷àíàð:
  • Ñîêðàò- õ¿í áîë îþóí  óõàààíò àìüòàí
  • Äåêàðò- õ¿í áîë ñýòãýã÷ àìüòàí
  • Ïðîòàãîð- õ¿í áîë á¿õíèé õýìæ¿¿ð ìºí ãì
Õ¿íèé óã ÷àíàð:
  • Ñþíü-ç- õ¿í óã ÷àíàðàðàà õîðîí ìóó øèíæòýé
  • Ìýíç- õ¿í óã ÷àíàðàðàà ñàéí øèíæòýé
  • Áóääà- õ¿í óã ÷àíàðàðàà áóðõíû ÿçãóóðòàé
  • Êàíò- õ¿í óã ÷àíàðàðàà õî¸ðäìîë øèíæòýé
Õ¿íèé àõóéí ¿íäñýí ¿çýãäë¿¿ä:

  • Õýë
  • Ñî¸ë
  • Õºäºëìºð
  • ¨ñ ñóðòàõóóí
  • Ýðõ ÷ºëºº, õàðèóöëàãà
  • Óõàìñàð áà ¿ë óõàìñàðëàõóé
  • Ñýòãýë
  • Óðëàã

Сэдэв. Нийгмийн тухай философи
  • Нийгмийн үүслийн асуудал
  • Нийтийн хэлцэл
  • Нийгмийн хөгжлийн тухай
  • Нийгмийн тухай үзлүүд
Íèéãýì ãýäýã áîë õ¿ì¿¿ñèéí çîõèîí áàéãóóëàëòòàé , ÷èí çîðèëãîòîé  õàðèëöàà, ¿éë àæèëëàãààíû áèå äààñàí òîãòîëöîî þì.
Íèéãìèéí òàëààõè îéëãîëò îëîí ÿíç áàéäàã. Æíü:
  • Ïëàòîí- Íèéãìèéã òºð óëñ  ãýñýí îéëãîëòòîé àäèëòãàæ ¿çñýí
  • Ò. Ïàðñîíñ- íèéãýì áîë õýë, ¿íýëýìæ, õýì õýìæýý çýðãèéí ýõëýë áîëäîã ñèñòåì þì ãýõ ìýòýýð ¿çñýí áàéäàã.
Íèéãìèéí îðøèí òîãòíîõ ¿íäñýí õ¿÷èí çé¿ëñ :
  • Ãàçàð ç¿éí îð÷èí, íóòàã äýâñãýð
  • Áèå äààñàí áàéäàë, ººðèé㺺 çîõèöóóëàõ ÷àäâàð
  • Õ¿í àì, ¿íäýñ óãñààíû øèíæ
  • Íèéãìèéí òîãòâîðòîé áàéäàë
  • Õºäºëìºð, ìàòåðèàë áàÿëãèéí ¿éëäâýðëýë
  • Îþóí ñàíààíû ¿éëäâýðëýë
Íèéãìèéí õýâ ìàÿãèéí òàëààðõ îíîëóóä:
  • Ìîðãàíû îíîë
  • Ôîðìàöèéí îíîë
  • Ñî¸ë áà èðãýíøëèéí îíîë
Îð÷èí ¿åèéí íèéãìèéí õýëáýð õýâ ìàÿãóóä:
  • Àðä÷èëñàí íèéãýì
  • Èðãýíèé íèéãýì
  • Íýýëòòýé íèéãýì
Èðãýíøëèéí òóõàé îéëãîëò:
  • Ìàðêñèçì- Èðãýíøèë áîë ìàòåðèàëëàã áîëîí îþóíû îéëãîëòóóäûí ¿ð ä¿í
  • Ôðàíöûí ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýã÷èä- èðãýíøëèéã îþóí óõààí, îþóíû ñî¸ë, øóäàðãà ¸ñíû îéëãîëòòîé îéðîëöîîãîîð îéëãîõ ãýõ ìýòýýð îëîí ÿíçààð îéëãîäîã.
Èðãýíøëèéí õýëáýð¿¿ä
  • Öóãëóóëàã÷
  • Àãðàð
  • Àæ ¿éëäâýðèéí
  • Ìýäýýëëèéí
Сэдэв. Соёлын ба үнэлэмжийн философи
  • Соёлын тухай ойлголт
  • Соёлын ангилал, бүтэц, үүрэг
  • Үнэлэмжийн философи
  • Үнэлэмжийн бүтэц, ангилал
Ñî¸ëûí òàëààð ºíºº ¿åä 400 ãàðóé òîäîðõîéëîëò áàéäàã. Æíü:
  • Соёл бол нийгмийн үзэгдэл мөн
  • Соёл бол хүний хуримтлуулж авсан  бүх авъяас чадвар, дадал заншил, нийгэмд амьдрах ухаан мөн.
  • Соёл бол өргөн агуулгаараа шалгарсан үнэт зүйлсийн тогтолцоо, хүний нийгмийн амьдралыг байгалаас ялгасан бүхий л ялгаа, хүний ахуйн аливаа төрлүүдийн нийлбэр цогцсыг илэрхийлсэн ойлголт
  • Соёл бол туйлын санааны хөгжлийн үе шат
  • Соёл бол субъектив төлөв байдал ба бие хүний чармайлт мөн
  • Соёл бол оюуны гоц үзэгдэл
  • Соёл бол сэтгэлийн бодит байдал, гагцхүү хүн төрөлхтний ухамсрын хөгжил бий болдлог хүрээ мөн
Соёлын ангилал
  • Элитийн ба нийтийн соёл
  • Зохиомол ба дагалдах соёл
  • Уламжлалт ба орчин үеийн соёл
Соёлын үүрэг
  • Үндсэн үүрэг íü : “ Хүнийг бүтээх” / Төлөвшүүлэх /
  • Гол үүрэг íü   :        Мэдээллийн
Харилцааны
Танин мэлэхүйн
Хуримтлуулах
Зохицуулах
Хамгаалах
Үнэлэмжийн
Ёс суртахууны ãì
¯íýëýìæèéí òàëààõè îéëãîëò îëîí ÿíç áàéäàã:
·                   ¯íýëýìæ íü ãîëäóó íèéòýýð õ¿ëýýí çºâøººðäºã, ¿éë õºäëºëººð äàãàæ ìºðääºã íèéòëýã òîãòñîí øèíæ¿¿ä, èòãýë ¿íýìøèë, ýðõýì äýýä ¿çýë ñàíàà þì
·                   Â. Âóíäò- ¿íýëýìæ áîë áîäèò ç¿é áèø, õ¿íèé õ¿ñýë ýðìýëçëýë, óõàìñàðòàé õîëáîîòîé, òîäîðõîé óòãà çààäàã. Èéìä ¿íýëýìæ áîë ñóáúåêòèâ øèíæòýé 
·                   Ô.Áðåíòàíî , Ì.Øåëåð - ¿íýëýìæ áîë áèäíèé õ¿ñýë ýðìýëçëýëýýñ õàìààðàõã¿é îáúåêòèâ ç¿éë
¯íýëýìæèéí àíãèëàë:
          ¨ñ ñóðòàõóóíû ¿íýëýìæ  / Ñàéí, ìóó /
          Ãîî ñàéõíû ¿íýëýìæ / Ñàéõàí, ìóóõàé /
          Ýäèéí çàñãèéí ¿íýëýìæ / Àøèã, îðëîãî /
          Óëñ òºðèéí ¿íýëýìæ  / Àðä÷èëàë, ýðõ ÷ºëºº/
          Øàøíû ¿íýëýìæ  / Áóÿí, í¿ãýë / ãì
Сэдэв. Ёсзүй
  • Ёс зүйн элементүүд
  • Ёс зүйн хөгжил
  • Ёсзүйн онолууд
Ёс зүй бол хүн өөртөө болон бусдад хандах, биеэ зөв авч явах ёс суртахууны харилцааны  нийтлэг ерөнхий зарчим, ойлголт, хэм хэмжээг судалдаг ухаан юм.
Ёс зүйн үндсэн үзэл баримтлалууд:

·         Активизм
·         Альтруизм
·         Кинизм
·         Гедонизм
·         Имморализм
·         Утилитаризм
·         Эвдемонизм
·         Эгоизм
·         Эмотивизм
·         Индивидуализм

Ёс зүйн онол сургаалыг бүтээж буй аргаар нь:
·         Норматив ёс зүй
·         Мета ёс зүй гэж ангилдаг
Ёс суртахууны хэм хэмжээ нь хүмүүсийн өдөр тутмын амьдрал, үйл ажиллагааг зохицуулагч бөгөөд хувь хүний биеэ авч явах соёлын түвшинг тодорхойлдог.
Ёс суртахууны үндсэн элементүүдийг тайлбарлах.
Сэдэв. Гоо зүй
·            Гоо зүйн үндсэн ойлголтууд
·            Гоо сайхны ухамсар
·            Урлагийн тухай ойлголт, үүрэг
Õ¿íýýñ áîäèò áàéäàëòàé õàðüöàæ áóé ãîî ñàéõíû õàðèëöààíû èëðýõ õýëáýð¿¿äèéã ¿íäñýí îéëãîëòóóäààð äàìæóóëàí ñóäàëäàã óõààí.
Ãîî ç¿éí ¿íäñýí îéëãîëòóóä:

·       Ñàéõàí
·       Ãàéõàìøèãò ç¿éë
·       Èíýýäýìò ç¿éë
·       Ýìãýíýëò ÿâäàë

Õ¿í áîäèò áàéäàëòàé õàðèëöàõäàà, áîäèò áàéäëûã õóâèðãàí ººð÷ëºõ ¿éë àæèëëàãààíäàà ã¿¿ ñàéõíû õàðèëöàà ãýñýí ºâºðìºö õàèëöààã àãóóëæ áàéäàã. Ãîî ñàéõíû õàðèëöààã èëðýõ õ¿ðýýãýýð íü:
·       Õóâü õ¿íèé
·       Õàìò îëíû
·       Íèéãìèéí á¿ëã¿¿äèéí
·       Óëñ ¿íäýñòíèé
·       Õ¿í òºðºëõòíèé ãýæ àíãèëäàã
Ãîî ñàéõíû ýëåìåíò¿¿ä:

·       Ãîî ñàéõíû ìýäðýìæ
·       Ãîî ñàéõíû õ¿ðòýõ¿é
·       Ãîî ñàéíõû òààøààë
·       Ãîî ñàéíõû ¿íýëýëò
·       Ãîî ñàéõíû îíîë
·       Ãîî ñàéõíû ¿çýë
·       Ãîî ñàéõíû ÷èí ýðìýëçëýë


Ãîî ñàéõíû õàðèëöààã ò¿âøèíãýýð íü:
·            Åðäèéí óõàìñàð
·            Îíîëûí óõàìñàð ãýæ àíãèëäàã
Óðëàãèéí ôèëîñîôèéí ñóäàëãààíû ãîë îáúåêò íü óðëàãèéí òóõàé îéëãîëò þì.
                Óðëàã áîë áàéãàëèéí ñàéõíûã äóðëàõóé ìºí / Ãåðàêëèò/
                Óðëàã áîë ñàéõíû õýðýãæèí áèåæèõ äýýä õýëáýð ìºí / À.Ã.Áàóìãàðòåí/ ãì óðëàãèéã ¿éëãîõ îéëãîëò îëîí ÿíç áàéäàã
Óðëàãèéí ¿¿ðýã:

·       Òàíèí ìýäýõ¿éí
·       Ãîî ñàéõíû õýðýãöýýã õàíãàõ
·       Ãîî ñàéõíû õ¿ì¿¿æëèéí
·       Õºã溺í öýíãýýõ
·       Õàðèëöààíû
·       Ñî¸ëûí ãì

Сэдэв. Шашны философи
  • Шашин гэж юу вэ?
  • Шашин судлал ба шашны философи
  • Сүсэг бишрэлийн эртний хэлбэрүүд
  • Шашны үүслийн тухай тайлбарууд
  • Шашны үүрэг
  • Бурханы тухай ойлголт
Шашны философи нь шашны үүсэл, мөн чанар, утга агуулга, үүргийг судалдаг.
Шашин гэдэг нь Латин хэлний Religio буюу хууль ёс, зарчим, сургаал ер бусын хүчинд итгэх гэсэн утгыг агуулж байдаг. Санскрит хэлэнд           “ шансана”, төвдөөр дамба, монголоор ном, сургаал гэсэн утгаар тайлбарлагддаг.
Шашны талаархи ойлголт олон янз байдаг. Жнь: шашин бол өөрийгөө ухамсарласан    ухамсар, шашин бол хар тамхи мөн г.м
Шашны философийн үндсэн асуудал нь :
·         Метафизик асуудал
·         Шашны танин мэдэхүй
·         Шашны ёс зүй
Хүн төрөлхтний шашин шүтлэгийн анхны хэлбэрүүд:

·         Фетишизм
·         Магия
·         Тотемизм
·         Анимизм

Øàøíû ¿¿ðýã:

·           Òàíèí ìýäýõ¿éí
·           Åðòºíöèéã ¿çýõ¿éí
·           Õàèëöààíû
·           Çîõèöóóëàõ
·           Ñýòãýë ñàíààã òàéâøðóóëàõ
·           Ýâ íýãäëèéã õàíãàõ
·           Ñî¸ëûí

Бурханы тухай ойлголт :
·         Бурхан бол агуу зүйл
·         Бурхан бол  өөртөө оршдог ахуй г.м
Сэдэв. Анагаахын философи
  • Àíàãààõ óõààí áà äèàëåêòèê
  • Àíàãààõûí áîëîâñðîëûí ãëîáàë ñòðàòåãè
                Þìñ ¿çýãäëèéí õîëáîî  
Øèíæëýõ óõààíû àëü ÷ ñàëáàðò ìýðãýæèëòýí àëèâàà þìñ ¿çýãäëèéí õîëáîî, õàðèëöàà ò¿¿íèé òºðºë ç¿éëèéã àðãà ç¿éí ¿¿äíýýñ ã¿íçãèé îéëãîæ ¿éë àæèëëàãààíäàà õýðãýëäýã áàéõ øààðäëàãàòàé.
Õîëáîî õàðèëöààíû ¿íäñýí øèíæ íü õàðèëöàí ¿éë÷ëýë, íºëººëºë, ººð÷ëºëò áàéäàã. 
Åðºíõèé ò¿ãýýìýë õóâüñàëò, ººð÷ëºëò, õºãæèë, õºäºë㺺íèé ¿íäýñ íü õîëáîî áàéäàã.
Åðòºíö á¿õýëäýý ¿é ò¿ìýí á¿õýë á¿òýí õîëáîîíû ñèñòåì þì. Åðòºíöºä ººð þìñ ¿çýãäýëòýé õîëáîîã¿é þì ¿çýãäýë ãýæ îãò áàéäàãã¿é. Þìñ ¿çýãäëèéí ¿íýí ìºí ÷àíàðûã òàíèí ìýäýæ, ººð÷ëºí õóâèðãàõûí òóëä åðòºíöèéí þìñ ¿çýãäëèéí õîëáîî õàðèëöààíû ø¿òýëöýýã àíãèëàí ¿çýæ áîëíî. Õîëáîîã àíãèëàõ íü õàðüöàíãóé îéëãîëò þì.
ÿí óõààíû ¿¿äíýýñ õîëáîîã:
            Îðøèõóéí õîëáîî
            Á¿òöèéí õîëáîî
            Øàëòãààíò õîëáîî
Áîäèò áàéäëûí ÿìàð õ¿ðýýã õàìàð÷ áàéãààãààð íü:
             Ò¿ãýýìýë õîëáîî
             ªâºðìºö õîëáîî
             Òóñãàé õîëáîî
Þìñ ¿çýãäëèéí îðøèõóé, ýñ îðøèõóéí ø¿òýëöýýíèé ¿¿äíýýñ:
            Ãàäààä áà äîòîîä
            Ãîë áà ãîë áèø
            Øóóä áà äàì
            Çàéëøã¿é áà ñàíàìñàðã¿é õîëáîî  
Þìñ ¿çýãäëèéí ¿éë ÿâöûí õóâèðàë ººð÷ëºëòèéí ýðýìáý äàðàà, ÷èãëýë õóóëèàð òîäîðõîéëîãääîã.
       Áàéãàëü, íèéãìèéí îáúåêòèâ õóóëü ãýäýã íü òîäîðõîé íºõöºëä þìñûí            ò¿ãýýìýë, çàéëøã¿é, äàõèí äàâòàãäàõ, òîãòâîðòîé ãîë  ÷óõàë             õàðèëöààíû ¿íäñýí øèíæ òýìäãýýð òîäîðõîéëîãääîã õîëáîî þì.
       Ç¿é òîãòîë ãýäýã áîë îëîí òîîíû õóóëèóäûí ¿éë÷ëýëèéí íèéëáýð   öîãöîëáîðûã õýëíý.
Îðøèõóéí õîëáîî.
       Îð÷èí ¿åèéí øèíæëýõ óõààíä õýðýãëýæ áàéãàà îðøèõóé ãýäýã óõàãäàõóóí áîë ÿìàð  íýã ¿çýãäýë ¿éë ÿâöûí áàéãàà ýñýõèéí òóõàé àñóóäàë áèø õàðèí ò¿¿íèé îðøèõóé, ýñ îðøèõóéí ø¿òýëöýýã èëýðõèéëæ áàéãàà îéëãîëò þì. ̺íõ îðøèí áàéäàã  þìñ ¿çýãäýë ãýæ áàéäàãã¿é. Îð÷ëîí åðòºíö ººðèéíõºº ìºí ÷àíàðààð áàéíãûí õóâüñàë ººð÷ëºëòºíä îðæ áàéäàã. Ýíý îéëãîëòûí ¿¿äíýýñ àâ÷ ¿çâýë îðøèõóéí ò¿ãýýìýë õîëáîî 2 ¿íäñýí ø¿òýëöýýãýýð èëýðäýã. ¯¿íä:
                                        1.Íýãæ,îíöãîé, åðºíõèéí ø¿òýëöýý
                                        2.¯çýãäýë,ìºí ÷àíðûí ø¿òýëöýý
  1. Íýãæ,îíöãîé, åðºíõèéí ø¿òýëöýý
        Àëèâàà þìñ ¿çýãäýë ººðòºº ¿éë îëîí øèíæ ÷àíàðóóäûã àãóóëæ áàéäàã. Þìñ ¿çýãäýëä àãóóëàãäàæ áàéãàà ýäãýýð øèíæ ÷àíàðóóäûí çàðèì íü ººðò íü òºäèéã¿é ººð áóñàä þìñ ¿çýãäýëä äàâõöàí èëýð÷ áàéäàã. Þìñ ¿çýãäýë ¿éë ÿâöàä äàâòàãäàõ áîëîí ¿ë äàâòàãäàõ øèíæ ÷àíàðûí ø¿òýëöýýã íýãæ, åðºíõèéí ø¿òýëöýý èëýðõèéëäýã.
       Ýíý õàðèëöààã 2 þìíû õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çâýë íýãæ åðºíõèéí 2 áàéíà. Åðºíõèé þì íýãæèéí äýðãýä åðºíõèé øèíæòýé. Õàðèí ººðººñºº èë¿¿ åðºíõèéí äýðãýä íýãæèéí øèíæòýé áàéäàã.
       3-í þìíû õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çâýë íýãæ, îíöãîé, åðºíõèé 3 ãóðâóóëàà áàéíà. Îíöãîé íü íýãæèéí äýðãýä åðºíõèé øèíæòýé, ººðººñºº èë¿¿ åðºíõèéí äýðãýä íýãæèéí øèíæòýé áàéäàã. Æíü:
       
        Øàð àðüñòàí ------------------------------------ Å
        Ìîíãîë, Õÿòàä, Ñîëîíãîñ--------------------  Î
        Àëèìàà, Äîðæ, Äàìäèí ----------------- ----  Í
       
        ªâ÷èí ------------------------------------------- Å
        ÀÇÝѪ, ÕÁÝѪ, ÇÑÝѪ------------------ Î
        Ýíäîêàðäè, Èíôàðêò, Èøìè------------- Í
2. ¯çýãäýë,ìºí ÷àíðûí ø¿òýëöýý.
        Àëèâàà þìñ ¿çýãäýë ¿éë ÿâö äîòîîä áîëîí ãàäààä òàëòàé áàéäàã. Þìñ ¿çýãäëèéí äîäîîä òàë íü òóõàéí þìíûõàà äàëä ã¿íä íü áàéäàã áîë ãàäààä òàë íü èë ìºí ÷àíàðûíõàà èëýðõèéëýë áîëæ áàéäàã. Æíü:
        ̺í ÷àíàðûí ãàäààä èëðýë áîë ¿çýãäýë áàéäàã. ̺í ÷àíàð îëîí ¿çýãäë¿¿äýýð èëýðíý.
 Øàð ºâ÷èí áóþó ýëýãíèé ãåïàòèòèéí ìºí ÷àíàð íü ýëýãíèé ýä ýñýä ýìãýã ººð÷ëºëò ÿâàãäàíà. Ýíý íü ÿíç á¿ðèéí ñèìïòîìîîð èëýðíý.
¯çýãäýë íü :
-  Öóñíû ýëåìåíòýä ººð÷ëºëò ãàðíà
-       Õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòýí ñèñòåìä ººð÷ëºëò ãàðíà
-       Àðüñ ñàëñò øàðàëíà ãì
        ¯çýãäýë ìºí ÷àíàðàà õàðèëöàí àäèëã¿é èëýðõèéëäýã. Çàðèì ¿çýãäýë ìºí ÷àíàðàà øóóä, òîä èëýðõèéëäýã çàðèì íü õàãàñ äóòóó òýð áàéòóãàé áóðóó èëýðõèéëäýã òàë áèé.
                        ̺í ÷àíàðûí áóðóó ãàæóó èëýðõèéëëèéã   õàðàãäàõ áàéäàë, ¿çýãäýõ áàéäàë ãýäýã       êàòåãîðîîð èëýðõèéëäýã.
Õ¿íèé ñýòãýëãýý òàíèí ìýäýõ¿éä ãàðäàã àëäààíû íýã ãîë øàëòãààí áîë ìºí ÷àíàðûí ãàæóó ¿çýãäýëä  õóóðòàõ  ÿâäàë áàéäàã.
                        Á¿òöèéí õîëáîî.
Åðºíõèé ò¿ãýýìýë ç¿é òîãòëûí  íýã áîë àëèâàà þìñ ¿çýãäýë ººðèéí á¿òýöòýé òýð íü òîäîðõîé ø¿òýëöýýãýýð èëýðäýã.Á¿òöèéí õîëáîî íü:
        1. Àãóóëãà, õýëáýð
        2. Ñèñòåì, ýëåìåíò, á¿õýë, õýñãèéí ø¿òýëöýýíýýñ  á¿ðäýíý.
  1. Àãóóëãà, õýëáýð.
Þìñ ¿çýãäëèéí õàðüöàíãóé òîãòâîðòîé îðøèí áàéõ, ººð÷ëºãäºí õóâèðàõûí ¿íäýñ áîë àãóóëãà, õýëáýðèéí ø¿òýëöýý áàéäàã. Îðøèõóé ýñ îðøèõóéí òîãòîëöîî àãóóëãà, õýëáýðèéí ø¿òýëöýýíýýñ õàìààðàëòàé Á¿õ þì àãóóëãàòàé àãóóëãà íü õýëáýðýýðýý òîäîðõîéëîãäîíî. Àãóóëãà, õýëáýð õî¸ð íü õîîðîíäîî íýãäýëòýé áîëîí çºð÷èëòýé áàéäàã.
Õýðâýý þìñ ¿çýãäýë ¿éë ÿâöûí õýëáýð               íü àãóóëãàòàéãàà öîõèöîæ, òîõèð÷               áàéâàë óã þìñ ¿çýãäëèéí õºãæèë         ýð÷èìòýé ÿâàãääàã.
Õýðýâ õýëáýð íü àãóóëãààñàà õîöîð÷, çºð÷èëäºæ áàéâàë óã þìñûí õóâüñàë          ººð÷ëºëò ñààòäàã.
Îäîîãèéí ÝÌ-èéí òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà ãîë òàë øèíæ¿¿ä ãýâýë:
  1. Òºðèéí áîäëîãî
  2. Á¿õ íèéòèéã õàìàðñàí øèíæòýé
  3. Òºðèéí áîëîí òºðèéí áóñ ºì÷èéí õýëáýðò òóëãóóðëàíà
  4. Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ÷èã õàíäëàãàòàé
  5. Õ¿ì¿¿íýëýã, ýíýðýíã¿é ¸ñ çàð÷èìä òóëãóóðëàíà
  6. Øèíæëýõ óõààíä òóëãóóðëàíà ýäãýýð íü ºíººãèéí ÝÌ-èéí òîãòîëöîîíû àãóóëãûã òîäîðõîéëíî ãýæ ÝÌ-èéí õóóëüä çààñàí áàéäàã.
ÝÌ-èéí òîãòîëöîîíû õýëáýð íü:
  1. Áàãèéí áàãà ýì÷
  2. Ñóìûí ýìíýëýã
  3. Ñóì äóíäûí ýìíýëýã
  4. ªðõèéí ýì÷, ýìíýëýã
  5. Àéìàã, õîòûí íýãäñýí ýìíýëýã
  6. Êëèíèêèéí òºðºëæñºí ýìíýëýã
  7. ÝÌ-èéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áàéãóóëëàãóóä
  8. Ýìíýëãèéí ñóðãóóëèóä ãì
 Õýëáýð íü àãóóëãàòàéãàà çîõèöîæ áàéâàë ÝÌ-èéí òîãòîëöîî ýð÷èìòýé õºãæèíº.
Ñèñòåì áà ýëåìåíò, á¿õýë áà õýñýã
        Òîâ÷ óòãààðàà ñèñòåì ãýäýã íü õàðèëöàí ¿éë÷ëýã÷ ýëåìåíò¿¿äèéí    íèéëáýð öîãöñûã õýëíý.
        ªðãºí óòãààðàà ñèñòåì ãýäýã íü ººðèé㺺 õàäãàëàõ, íºõºí  ñýðãýýõ , øèíý÷ëýõ ÷àäâàð á¿õèé  òîäîðõîé  ýìõ öýãö çîõèîí         áàéãóóëàëò á¿õèé îáúåêòûã õýëíý
       XX çóóíû ñ¿¿ë÷ýýñ ø/ó-íû á¿õèé ë ñàëáàðò ò¿¿íèé äîòîð ÀÓ-ä ñèñòåìèéí àðãà, ñèñòåì÷èëæ ¿çýõ õàíäëàãà ÷óõàë áàéð ñóóðèíä òàâèãäàõ áîëñîí.
       Õ¿íèé áèå îðãàíèçì á¿õýëäýý ñèñòåì þì. Îðãàíèçì íü ººðºº äýä ñèñòåì¿¿äýýñ  á¿ðääýã 
Ñèñòåì íü ýëåìåíòýýñ òîãòîíî.
Þìñ ¿çýãäýë ¿éë ÿâö òîäîðõîé á¿òýöòýé áàéäàã ó÷ðààñ á¿õýë á¿òýí ÷àíàðûã àâ÷ ¿çíý. Àëèâàà þì á¿õýë á¿òýí ó÷ðààñ ñèñòåì áîëíî. Ýíý óòãààðàà ñèñòåì á¿õýë 2 àãóóëãûí õóâüä èæèë þì. Àëèâàà ç¿éë á¿òýöòýé ó÷ðààñ á¿õýë õýñýãòýé áàéäàã.
       Ñèñòåìèéí á¿ðäëèéã ýëåìåíò
       Á¿õëèéí á¿ðäëèéã õýñýã
                                                                        Ñèñòåì    =  Á¿õýë
                                                                        Ýëåìåíò  =  Õýñýã
                        Øàëòãààíò õîëáîî, øàëòãààëöëûí çàð÷èì.
Åðºíõèé ò¿ãýýìýë òîãòëûí íýã áîë á¿õ þìñ ¿çýãäýë ººðèéí ¿¿ñýë, ºðíºë õºãæèë, óñòàæ ìºõºõèéí øàëòãààíòàé áàéäàã ÿâäàë þì.
Àëèâàà þìñ ¿çýãäýë ººðºº òîäîðõîé øàëòãààíû ¿ð äàãâàð áîëæ áàéäàã. Èéìýýñ þìñ ¿çýãäýë ìºí ÷àíà𠺺ð÷ëºí õóâèðãàõûí ìºí ÷àíàð íü øàëòãààíò õîëáîîã òàíèí ìýäýõ ÿâäàë áàéäàã.
Ø   ¯/ä    Ø    ¯/ä    Ø    ¯/ä    Ø            ¯/ä …………
Îð÷ëîí åðòºíö á¿õýëäýý øàëòãààëöëûí ç¿é òîãòîë áàéäàã.
                        Øàëòãààíò õîëáîî íü:
1.Øàëòãààí áà  ¿ð äàãâàð
2.Áîëîëöîî áà áîäèò áàéäàë
3.Çàéëøã¿é  áà ñàíàìñàðã¿é
4. Äèíàìèê áà  ñòàòèê õóóëèéí ø¿òýëöýýãýýð èëýðäýã
1.Øàëòãààí áà  ¿ð äàãâàðûí ø¿òýëöýý
Øàëòãààí ¿ð äàãâàð áîëîõäîî òîäîðõîé ìåõàíèçìûã äàìæèíà. Ýíý íü òîäîðõîé íºõöºëòýé  õîëáîîòîé.
                                                                        ͺõöºë
        Øàëòãààí                                                                             ¯ð äàãâàð
Øàëòãààí ¿ð äàãâàð áîëîí õýðýãæèõýä øàëòàã òîäîðõîé ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýäýã. Æíü: Ñ¿ðüåý
                                                        ͺõöºë Øàëòàã
        Øàëòãààí                                                                             ¯ð äàãâàð
       Àëèâàà þìñ ¿çýãäëèéí ¿¿ñýë, ºðíºë, ººð÷ëºëòèéí ýõ ¿¿ñâýð áîëæ áàéãàà øàëòãààí íýã ýñâýë îëîí áàéæ áîëíî.
       ÀÓ-ä ìîíîýòîëîãèÿ, ïîëèýòîëîãèÿ ãýñýí óõàãäàõóóíààð èëýðõèéëäýã.
                                          Ø1Óóøèãíèé àðõàã ¿ðýâñýë
                                          Ø2 ÇÑ-íèé äóòàãäàë
Ø-  ¯/Ä                          Ø3 Áººðíèé àðõàã ¿ðýâñýë                                                            
                                          Ø4 Òàðõèíû ¿éë àæèëàãààíû õÿìðàë
                       
                                                                                        ¯Ä1
Ø-  ¯Ä ¿õýë                                                                ¯Ä2
Àâòûí îñîë                  Ø                            ¯Ä3
                                                                                        ¯Ä4
Áîäèò áàéäàë áîëîëöîî
       Àëèâàà þìñ ¿çýãäëèéí áîëîëöîî áîë ººðèéí äîòîîäîä àãóóëàãäàæ áàéäàã. ªðíºí õºãæèõ ¿¿, óñòàæ ¿ã¿é áîëîõ óó? Ãýäýã íü ººðèéí ç¿é òîãòîëä õàìààðäàã.
       Áîëîöîîã áîëîâñðîëòûí ò¿âøèíãýýð íü áóþó áîäèò áàéäàëä õýð îéð áàéãààãààð íü:
      Õèéñâýð áîëîöîî
      Áîäèò áîëîëöîî ãýæ 2 àíãèëäàã
        Æíü: ªìíº ¿¿ ÿìàð áîëîëöîî âý?
                        Ñàëõèí öýöýã ºâ÷èí ÿìàð áîëîëöîî âý?
                         
       Áîëîöîî áîäèò áàéäàë áîëæ õýðýãæèõ ç¿é òîãòîë ìàãàäëàëààð èëýðõèéëýãäýíý. Ìàãàäëàë íü áîëîëöîî áîäèò áàéäàëä õýð çýðýã îéð áàéãààã õàðóóëñàí óõàãäàõóóí þì.
       Ìàãàäëàë              Ì=0    áîëîöîîã¿é
                                                         Ì=1    áîäèò áîëîöîî
                                                         Ì=0-1 õèéñâýð áîëîöîî
Áîëîöîî íýãýíò åðòºíöèéí õóóëü ç¿é òîãòîëä çàõèðàãääàã ó÷ðààñ áîëîëöîîã òàíèí ìýäíý ãýäýã íü õóóëü ç¿é òîãòëûã òàíèí ìýäíý ãýñýí ¿ã þì.
Àíàãààõûí áîëîâñðîëûí ãëîáàë ñòðàòåãè – “Àíàãààõ óõààíû áîëîâñðîë ñóäëàë  “ ÓÁ. -2008 íîìíîîñ óíøèíà

1.15.     Семинарын хичээлийн хөтөлбөр
1. Эртний Грек, Ромын философи

·               Натурфилософи
·                 Пифагорын сургууль
·                 Элейн сургууль
·         Атомист сургаал
·         Софизм
·         Интеллектулизм
·         Киникм
·         Гедонизм / Эпикуризм /
·         Скептицизм
·         Стоицизм
·         Шинэ Платонч үзэл






Философийн сэтгэлгээний түүхийн үндсэн үе шатууд.

Үндсэн үеүүд
Голлох үзэл баримтлал
Гол төлөөлөгчид
Эртний Грек, Ромын философи
Дэлхий төвт үзэл
Космоцентризм
Фалес, Греклит, Пифагор, Сократ, Платон, Аристотель
Эртний Энтхэгийн философи
Хүн төвт үзэл
Будда, Нагаржуна
Эртний Хятадын философи
Хүн төвт үзэл
Күнз, Лао-з. гм
Дундад зууны үеийн философи
Бурхан төвт үзэл
Теоцентризм
А. Августин,
Ф. Аквина
Сэргэн мандалтын үеийн философи
Байгаль төвт үзэл
Гумманизм
Ж. Бруно,
 Н. Коперник
Данте Алигьер

Шэнэ үеийн философи

Нийгэм төвт үзэл
Ж. Локк, Д. Дидро,
Т. Гоббс, Ж. Руссо,
 Ф. Вольтер
XIX зууны үеийн философи
Мэдлэг төвт үзэл
И. Кант, Г. Гегель,
К. Маркс, О. Конт, Ф. Ницше



XX зууны философи



Философийн плюрализм
Ч. Пирс, Г. Гадамер, Б.Рассел, З. Фред,
Л. Витгенштейн
А. Бергсон, Э. Гуссерль,
М.Хайдеггер, А. Камю, П. Тейяр де Шарден,
К. Поппер, И. Лакатос,
Ж. Лакан, М. Фурко,
Ж. Деррида, Р. Рорти гм


Эртний Грек, Ромын философи.

Гол чиглэл
Үндсэн асуудал
Гол төлөөлөгчид,
тулгуур ойлголтууд

Натур

философи

Ертөнцийн анхдагч эхлэлийн тухай их төлөв авч үзсэн байдаг
Фалес – ус
Гераклит - гал
Пифагорын сургууль
Ертөнцийн байгууламжийн  бүтцийн асуудал

Пифагор - тоо

Элейн сургууль

Ахуйн тухай асуудал
Ксенофан- оюун ухаан
Парменид- ахуй
Зенон- апори
Атомист сургаал
Байгаль ертөнцийн үүсэл хөгжлийн асуудал
Левкипп, Демокрит- атом

Софизм

Интллектуализм

Хүний тухай асуудал

Оюун санааны ертөнцийн асуудал

Протагор- хүн
Сократ- ёс зүй
Платон- Эйдос / санаа/
Аристотель- хэлбэр


Кинизм
Хүний ёс суртахуунлаг амьдралын гол зарчим нь таашаал цэнглнээс татгалзах явдал. Жаргал цэнгэл нь түр зуурын хуумаг шинжтэй  учир амьдралын утга учрыг илэрхийлж чадахгүй гэж үздэг

Антисфен, Диоген
Ёс суртахууны зарчим, амьдралын утга учир, таашаал, цэнгэл

Гедонизм
/Эпикуризм/
Амьдралын гол зорилго нь мэдрэхүйн баяр баясгалан, жаргал цэнгэл гэж үздэг
Эпикур
Ёс суртахууны зарчим, амьдралын утга учир, таашаал, цэнгэл

Скептицизим
Сэтгэхүйн гол чанар бол эргэлцээ.
Аливаа үнэд найдах биш эргэлзэх ёстой гэдэг чиглэл
Пиррон
Эргэлзээ, үнэн, үнэний шалгуур


Стоицизм

Хүний амьдралын зорилго, хүний хувь заяаны тухай асуудал
Зенон, Цицерон, Сенека, Марк Аврилий
Фатум / хувь заяа /
Ухаалаг, сэтгэл сайтай байх
Шинэ Платонч үзэл
Ахуйн тухай сургаал
Плотин-  анхдагч нэгдмэл

2.  Эртний дорно дахины философи
·                     Эртний хятадын философи
·                     Эртний Энэтхэгийн  философи

Эртний хятадын философийн үндсэн чиглэлүүд


Ãîëëîõ ÷èãëýë¿¿ä
Үндэслэгч нь
Гол ойлголт

Кунзийн сургаал


Кунз


Мин , мэдлэг, жэнь, ли, и, синь


Даосизм.


Лао-з

Дао, дэ


Моизм


Мо-Ди

Даяар ерөнхий хайр


Легизм


Хань-Фэй-з

Фа - Хууль

Мин- Цзя  / Нэрийн дэг /


Хуэй  Ши,Гүн Сүн ЛуньГол

Нэр бол бодит байдлын холбоо

Натур философи


Зоу Янь

Инь, Ян, Ци, У-син

Эртний Энэтхэгийн                                        Үндсэн чиглэлүүд

Веданта

Нэрийн утга:Ведийн төгсгөл
Үндэслэгч нь. Бадараяна
 
       философи.

 

























Буддизм
















Туульсын үе- Эртний Энэтхэгийн философи нь мэдлэгийн бие даасан салбар болон хөгжсөн үе
 



Вед бол Эртний Энэтхэгийн мэргэдийн хамтын бүтээл, оюуны үнэт өв болсон судрууд юм
 




Гол судрууд
 




Махабарата
/ Туульс яруу найраг /
 



Ригведа
/ Ертөнфийг үзэх үзэл /
 




Рамаяна
/ Яруу найраг /
 



Самоведа
/ Бурхадын магтаал/
 




Бхагавадшта
/ Шашин, философийн бүтээл/
 



Яджурведа
/ Домог шившлэг /
 




 


























Атхарваведа
/ Домгийн эмхэтгал /
 














Араньяк
/ Ойд даяанчлагчдын сургаал /
 

Упанишад
/ Ведийн тайлбар зохиол /
 
 



3. Сэдэв: Дундад зууны философи

·                     Патристик үзэл
·                     Схоластик филосифи
·                     Реализм
·                     Номинализм
·                     Концептуализ



Ãîëëîõ ÷èãëýë¿¿ä


¯íäñýí àñóóäàë

Ãîë òºëººëºã÷èä òóëãóóð îéëãîëòóóä

Ïàòðèñòèê ¿çýë        / Ëàòèí õýëíèé        “ ïàòåð” – ýöýã ãýäýã ¿ãíýýñ ãàðàëòàé. Õðèñòîñ øàøíû ñ¿ì õèéäèéí õàìáà íàðûí  ººðñäèéí ñóðãààëûí íýð /

Áóðõàí á¿õíèéã á¿òýýã÷ áîëîõ òóõàé àñóóäàë

À. Àâãóñòèí

Áóðõàí òýíãýð, õ¿íèé õ¿ñýë ýðìýëçëýë, áèøðýë



Ñõîëàñòèê ôèëîñîôè                  Ñõîëàñòèê ãýäýã íýð òîìú¸î íü  ëàòèí õýëíèé          “ ýðäìèéí ÿðèà”,    “ ñóðãóóëü “ ãýñýí óòãàòàé. Õèðîñòîñ øàøíû àëáàí ¸ñíû ôèëîñîôè



Óíèâåðñàëè     / åðºíõèé îéëãîëò/- èéí òóõàé


Ï. Àáåëÿð
Àíñåëüì
Áèøðýë

Ðåàëèçì


Áóðõàíû îðøèõóéí íîòîëãîîíû àñóóäàë
Ôîìà Àêâèíà
Áóðõàí, õî¸ð ¿íýí, ñ¿ñýã áèøðýë, îþóí óõààí

 

Íîìèíàëèçì


Åðòºíöèéí àíõäàã÷ øàëòãààí, áîäèò áàéäëûí òóõàé

Ä.Ñêîò
Ï. Àáåëÿð
Íýãäìýë ìàòåðè


4. Сэргэн мандалтын философи

·                     Гуманизм
·                     Натурфилософи
·                      Пантейзм
·                      Óòîïè- ñîöèàëèñò ¿çýë





Ãîëëîõ ÷èãëýë¿¿ä


¯íäñýí àñóóäàë

Ãîë òºëººëºã÷èä òóëãóóð îéëãîëòóóä

 

Ãóìàíèçì

Õ¿í ýíý åðòºíöèéí õàìãèéí äýýä ¿íýò ç¿éë áîëîõ òóõàé àñóóäàë

Ëåîíàðäî äà Âèí÷è
Í. Ìàêèàâåëëè Ì.Ìîíòåíü,
Ä. Àëèãüåð
Õ¿í,õàéð,íàéðàìäàë

 

Íàòóð ôèëîñîôè

Áàéãàëü á¿õíèé ¿íäýñ áîëîõ òóõàé àñóóäàë

Í. Êîïåðíèê,                           Ã. Ãàëèëåé,Æ. Áðóíî

Áàéãàëü

 

Ïàíòåéçì

Á¿õ ç¿éë, áàéãàëü ÷ ýçýí òýíãýðëýã áºãººä á¿õ ç¿éëä áóðõàí áàéäàã òóõàé àñóóäàë

Í. Êóçàíñêèé,         Æ. Áðóíî
Áóðõàí òýíãýð, áàéãàëü

Óòîïè- ñîöèàëèñò ¿çýë
Òýãø áàéäàë, øóäàðãà ¸ñ, òºðèéí òóõàé àñóóäàë

Ò. Ìîð,                                     Ò. Êàìïàíåëëà
Í. Ìàêèàâåëëè

5.       Шинэ үеийн философи

·                     Эмпиризм
·                     Рационализм
·                     Субъектив идиализм
·                     Механик материализм
·                     Соён гэгээрүүлэх үзэл

Голлох чиглэлүүд
Үндсэн асуудал
Гол төлөөлөгчид
Тулгуур ойлголтууд

Эмпиризм
Мэдлэг түүний эх сурвалж, эзэмших арга зам
Ф. Бэкон, Т. Гоббс,
Ж. Локк
Туршлага, идол, индукци

Рационализм
Мэдлэг түүний эх сурвалж, эзэмших арга замын асуудал
Р. Декарт, Г. Лебниц,
И. Кант
Оюун ухаан, сэтгэхүй,, дедукци, монада
Субъектив идиализм
Хүний мэдрэхүйн асуудал
Ж. Беркли
Сэрэл
Механик материализм
Материаллаг ахуйн тухай асуудал
Б. Спиноза, Ж. Локк,    Т. Гоббос, П. Гольбах
Субстанц, матери

Соён гэгээрүүлэх үзэл


Оюун ухааныг шүтэх
Вольтер, Ж.Ж. Руссо,    Д. Дидро, П. Гольбах,  Ш. Монтескье
Нийгмийн гэрээ, хүний үйл ажиллагаа, ёс суртахууны хүмүүжил


6. Германы сонгодог философи ба марксизм

·                     Объектив идиализм
·                     Антропологи материализм
·                     Иррационализм
·                     Марксист философи

Голлох чиглэлүүд
Үндсэн асуудал
Гол төлөөлөгчид
Тулгуур ойлголтууд

Объектив идеализм

Оюун санааны ахуйн асуудал
И.Г. Фихте, Ф. Шеллинг, Г.В.Ф. Гегель
Би, оюун ухааны интуици, туйлын санаа

Антропологи материализм

Хүний тухай асуудал
Л. Фейрбах
Байгал, хүн, мэдрэмж, туршлага

Марксист философи

Материаллаг ертөнцийн асуудал
К. Маркс, Ф. Энгельс
Матери, ухамсар, хөдөлгөөн, хүн, нийгэм, хөдөлмөр, практик
Иррационализм
/ Шинжлэх ухаанд сөрөг үнэлэмж өгч ирсэн философи сургаалиуд /


Хүний амьдралын мөн чанарын асуудал
Ф. Ницше,
А. Шопенгауэр
Мэдрэмж, зөн совин, үлэмж хүн, эзэрхэг хүсэл зориг

7. Орчин үеийн философи

·         Позитивизм
·         Неопозитивизм
·         Прагматизм
·         Герменевтик
·         Эмпирокритицизм
·         Философийн антропологи
·         Фрейдизм
·         Неофрейдизм
·         Амьдралын философи
·         Феноменологи
·         Экзистенциализм
·         Персонализм
·         Неотомизм
·         Шүүмжлэлт рационализм
·         Структурализм
·         Постмодернизм г.м

Орчин үеийн философи

Голлох чиглэлүүд
Үндсэн асуудал
Гол төлөөлөгчид
Тулгуур ойлголтууд

Позитивизм

Логик, танин мэдэхүйн онол, шинжлэх ухааны философийн асуудал
О. Конт, Ж.Милль,Г.Спенсер
Хүн төрөлхтний сэтгэлгээний түүхийн гурван шат, шинжлэх ухаанй сургууль
Эмпирокритицизм
Танин мэдэхүйн асуудал
Э. Мах, Р.Авенариус
Сэрэл туршлагын элемент


Неопозитивизм

Шинжлэх ухааны танин мэдэхүйн онолын асуудал
Б. Рассел,
Л. Винтгенштейн,
Р. Карнап, Дж. Мур
Шинжлэх ухааны хэл, утга, верификаци, конвенциализм

Прагматизм
Хүний үйл ажиллагааг боловсронгуй , үр ашигтай болгох арга замын тухай
Ч. Пирс, У. Жеймс,     Ж. Дьюи
Итгэл, үнэмшил, үнэн, туршлага, ашиг, инструмент


Герменевтик

Ойлгохуйн тухай асуудал
Ф. Шлейермахер, В.Дильтей, Г. Гадамер
Ойлголт, текст, хэл, тайлбарлахуй, бодит байдал
Философийн антропологи
Хүний үүсэл, хөгжил, мөн чанар, ахуйн асуудал
М. Шелер, П. Тейяр    де Шарден
Супер хүн

Фрейдизм
/ Психоанализ /

Хүний  сэтгэц ба ухамсрын асуудал
З. Фрейд
Эго- ухамсар, супер-эго- дээд ухамсар, ид- үл ухамсарлахуй


Неофрейдизм

Ухамсар ба үл ухамсарлахуйн харилцааны асуудал
Г. Юнг, Э. Фромм,      А. Адлер
Архетин, хамтын үл ухамсарлахуй, эрх чөлөө, хайр

Амьдралын философи

Амьдралын утга учрын асуудал
А. Бергсон, В. Дильтей, Х. Ортегае-и- Гассет
Идэвхт чанар, тэмүүлэл, амьдралын урсгал хүч


Феноменологи

Мөн чанар, оюун ухаан, үнэний тухай асуудал
Э. Гуссерь
Ноэзис- мэдэрхүйн буюу ухамсрын үйл
Ноэма-ноэзисийн судлагдахуун, феномен

Экзистенциализм
Оршихуйн философи


Хүний оршхуйн асуудал
К. Ясперс,
 М. Хайдеггер,А. Камю, Ж.П.Сартр
Экзистенци,коммуникаци, санаашрал, айдас, эрх чөлөө, сонголт, тэрсэлдээн


Персонализм

Бие хүний тухай асуудал
Н.Бердяев, Л. Шестов
Персон-бие хүн, гэгээрэл, эрх чөлөө, бүтээл, бие хүний төгөлдөржилт



Неотомизм

Бурханы оршихуйн болон сүнсний асуудал
П. Тейяр    де Шарден, Э.А. Жильсон,
П. Маритен Дээд ахуй, сүнс, хувьсал, омега цэг, дээд үнэн, доод үнэн


Шүүмжлэлт рационализм

Шиншлэх ухааны философийн асуудал
К.Поппер, И. Лакатос,
Т. Кун, П. Фейерабенд
Фальсификаци, шинжлэх ухааны судалгаа, шинжлэх ухааны парадигм,пролиферацийн зарчим

Структурализм
Нийгмийг шинчлэн сайжруулах арга замын асуудал
К. Леви-Строс, Ж. Лакан
М. Фуко,Ж.Деррида
Миф, хүсэл,эпистем,түүх, эрх мэдэл

Постмодернизм
Нийгэм, түүхийн үнэлэмжийн тухай асуудал
Ж. Делёз, Ж.Батай,                          Р. Рорти,Ж.Ф.Лиотар
Ф. Гваттари

8. Монголчуудын философийн үзэл баримтлал
·                     Монголд буддын гүн ухаан дэлгэрч хөгжсөн нь
·                     Агваанбалдангийн гүн ухааны гзэл
·                     Дамцагдоржийн гүн ухааны үзэл
·                     Равжаагийн гүн ухааны үзэл
·                     Инжнашын гүн ухааны үзэл
1.16. Бие даалтын сэдвүүд:

Ñýäýâ


1
Философи мэдлэгийн тухай ойлголт

2
Ахуйн тухай сургаал


3
Санаалаг ахуй, сэтгэц ба ухамсар


4
Àõóé áà ìатериéí òóõàé îéëãîëò


5
Мэдлэгийн тухай философийн сургаал


6
Үнэний тухай сургаал


7
Шинжлэх ухааны философи


8
Аргын тухай сургаал


9
Логик


10
Хүний тухай философи


11
Нийгмийн  тухай философи


12
Түүхийн философи


13
Соёлын философи


14
Үнэлэмжийн философи


15
Ёс зүй


16
Урлагийн философи


17
Шашны философи


18
Ñîêðàòààñ ºìíºõ ¿åèéíõýí


19
Ñîêðàòûí ¿çýë


20
Àðèñòîòåëèéí ¿çýë


21
Õýëëèíèé (Ýëëèíèé) ñî¸ë


22
Ýõýí ¿åèéí õðèñò- ñýòãýã÷èä


23
Ñõîëàñòèêóóä


24
Шинэ үеийн философиéí ¿¿ñýë


25
Àíãëèéí ýìïèðèçì


26
Ñî¸í ãýãýýð¿¿ëýã÷èä õèéãýýä ðîìàíòèñòóóä


27
Óòèëèòàðè îíîëûí ¿¿ñýë õèéãýýä ºíºº ¿å


28
Îð÷èí ¿åèéíõýí


29
XYIIçóóíû Åâðîïûí ìàòåðèàëèñòóóä


30
XYIIIçóóíû Ôðàíöûí ìàòåðèàëèñòóóä


31
XYIIIçóóíû Îðîñûíûí ìàòåðèàëèñòóóä


32
Êàíòûí ¿çýë


33
Ãåãåëèéí ¿çýë


34
Ôåéåðáàõûí ¿çýë


35
Ìîíãîëûí ã¿í óõààíû òóõàé åðºíõèé îéëãîëò


36
Монголын гүн ухааны түүхэн тойм


37
Ìîíãîëûí ã¿í óõààíû ìåòàôèçèê àñóóäàë


38
Ìîíãîëûí ã¿í óõààíû òºëºâ õàíäëàãà


39
Áóääèçì. Áóääûí ã¿í óõààí


40
Ìîíãîëä áóääûí ã¿í óõààí äýëãýð÷ õºãæñºí íü


41
З. Агваанбалдангийн гүн ухааны үзэл


42
Д. Равжаагийн гүн ухааны үзэл






1.17
 Ашиглах ном зүй:


1
Философи.  МУИС –  ийн  философийн  тэнхим   Редактор  Ц. Гомбосүрэн,          
М. Отгонбаяр УБ   2002 он
2
Л. Дамбийням “Гүн ухаан” УБ. 2000 он


3
Ш. Ганхуяг , М. Гантуяа  Философийн түүхэн тойм УБ. 2002 он  I ,II, III дэвтэр
4
Философийн түүх УБ. 1999 он


5
Р. Нансал “ Марксын өмнөх  өрнөдийн  философийн шилдэг төлөөлөгчид “
 УБ. 2000 он
6
Ш. Ганхуяг  “ Түүхийн философи” УБ. 2006 он


7
“Философи” I хэсэг Философийн түүх  орос хэлнээс   орчуулсан            
Ү. Нямдорж, редактор    Г. Чулуунбаатар. УБ. 1999 он
8
Б. Буяндэлгэр. Б. Ганбат “ Монголын гүн ухаан ”  УБ. 2006 он

9
Э. Тамир “ Философийн түүхийн товчоо “ УБ. 2006 он


10
“Философийн толь “ УБ. 1990 он


11
Á. Ðàññåë “ ªðíèéí ìýðãýí óõààí “ (Ôèëîñîôèéí ò¿¿õ ) ÓÁ. 2007 îí

12
Д. Дагвадорж “ Монголын гүн ухааны мэргэдийн цоморлиг “ УБ 1998 он
13
Х. Дамдинжав “ Монгол дахь буддын гүн ухаан “ УБ 1995 он

14
×. Ãàí-ªëçèé " Ýä¿ãýýãèé ôèëîñîôèéí ýõëýí îðøèõóé"  ÓÁ 2007


1.18. Үнэлгээ болон оюутанд тавигдах шаардлага
Оюутны мэдлэг чадвар, хандлагыг үнэлэх журам
1.       Оюутны мэдлэгийг тоон / рейтинг /  оноогоор үнэлэн үсгэн үнэлгээнд шилжүүлнэ:
        А /4/ - 90-100, В /3/ - 80-89, С /2/ - 70-79, D/1/ - 60-69, F /0/ - 0-59.
2.                   Үнэлгээг: Ирц 10% + Онол 20% + Семинар 20% + Бие даалт 20% + Шалгалт 30% байхаар        хуваана
Оюутанд тавигдах шаардлага
3.       Оюутан сургалтын төлөвлөгөөнд заасан кредит цагийг биелүүлнэ
4.       Оюутан мэдлэгийг үнэлэх журамтай сайтар танилцсан байна
5.                   Хичээлд хүндэтгэх шалтгаанаар суугаагүй оюутан тасарсан хичээлийг төлбөртэй нөхнө. Төлбөрийг сургуулийн дотоод журмын дагуу тооцно
6.                   Явцын үнэлгээ 60% хүрээгүй тохиолдолд шалгалтанд оруулахгүй. Оюутны албаны зөвшөөрлийн дагуу төлбөртэй нөхөлт хийнэ. Төлбөрийг сургуулийн дотоод журмын дагуу тооцно
7.                    Оюутан хүндэтгэх шалтгааны улмаас шалгалтанд орох боломжгүй бол зохих бичиг баримтыг бүрдүүлж шалгалтын өдөр сургалтын албанд хүргүүлсэн байна. Хүндэтгэх шалтгаангүйгээр хувиарт болон дахин шалгалтанд ороогүй оюутны үнэлгээг F дүнгээр тооцно.
Сурах үйл ажиллагаандаа доорхи санамжийг удирдлага болгон ажиллахыг оюутан та бүхэнд зөвлөж байна.
  • Сургалтын явцад зохион байгуулалт, идэвх, санаачлагатай оролцох
  • Цагийг хатуу баримталж, хичээлд тухай бүр бүрэн оролцох
  • Лекцийн хичээлийг өөрийнхөөрөө товчхон гаргацтай,ойлгомжтой хэлбэрээр  тэмдэглэж сурах
  • Семинарын хичээлд товчлол хийж бэлтгэлтэй оролцох / 8 семинар бүр дээр 2,5. оноогоор дүгнүүлэх нийт 20 оноо /
  • Бие даалтыг цаг хугацаанд нь хийж өөрийн дүгнэлтийг бичисэн байх./ 20 хүртэл оноогоор дүгнүүлэх хугацаа хоцорсон тохиолдолд үнэлгээ ологохгүй болохыг санах /
  • Лекцийн шүүлгийг хуваарийн дагуу сайн бэлтгэж өгөх / 20 хүртэл оноо/
  • Тасалсан лекц, семинарын хичээлийг цаг алдалгүй нөхөх.
  • Номтой бие даан ажиллаж, бүрэн дүүрэн ашиглах
  • Шалгалт, шүүлэгт цаг алдалгүй  хичээлийн анхны өдрөөс эхлэн сайтар бэлтгэх
  • Биеэ зөв авч явах, өөрийгөө болон бусдыг хүндлэх зөв хандлагыг эзэмших



No comments:

Post a Comment