Англи хэл дээр Fiber Optic гэдэг бөгөөд монголчилбол Оптик Шөрмөс гэх юмуу даа. Үндсэндээ Шилэн Шөрмөс ч гэж болно. Энэхүү хүний үсний ширхэг шиг нарийхан шилэн шөрмөсийг олноор нь багцлаад нэг кабель болгосныг ШИЛЭН КАБЕЛЬ гэдэг байна. Сигналыг гэрэл хэлбэрт оруулаад дамжуулдаг болохоор хурд нь гэрлийн хурд шиг л гэж ойлгож болно. Өнөөхөндөө эрдэмтдийн хэрэглэж байгаа хамгийн өндөр хурд бол гэрлийн хурд шүү дээ. Үүнээс цаашхи хурдыг гаргаж, хэрэглэж чадаагүй л байгаа. Түүнчлэн гэрэл хэлбэрт оруулсан болохоор алс хол зайд алдагдалгүйгээр дамжуулдаг нь түүний гайхамшиг юм.
Сониуч зандаа хөтлөгдөөд нэг ширхэг шөрмөсийг томруулдаг шилээр харвал голд нь цэвэр шилээр хийсэн цөм байна. Түүнийг тойроод гэрлийг ойлгох зориулалттай тусгай шилэн материал бүрхэнэ. Ингэснээр цөм доторх гэрэл гадагшлахгүйгээр зөвхөн цөм дотроо ойгоод л байх боломж бүрдэх юм. Мэдээж түүнийг гадуур хамгаалалтын пластик материалаар бүрсэн байна.
Эдгээр шөрмөсийг хэдэн зуугаар нь магадгүй хэдэн мянгаар нь багцлаад гадуур нь Jacket гэж нэрлэх хамгаалалтын бүрээсээр бүрсний дараа та бидний хэрэглэх ёстой Шилэн кабель бүрдэж байгаа юм.
Дан горимтой шөрмөс нь 9 микроны диаметртэй цөмтэй байх бөгөөд лазер гэрэл дамжуулдаг бол олон горимтой нь 62,5 микроны диаметртэй ба Хэт улаан туяаны гэрэл дамжуулдаг онцлогтой.
Шилэн кабель хэрхэн ажилладаг вэ?
Хэрвээ урт шулуун коридорт гар чийдэн тусгавал ямар ч асуудал алга. Гэрэл явсаар байгаад нөгөө талд хүрэх нь тодорхой. Гэтэл тахиралдсан коридорт асуудал үүснэ. Тэгвэл та гэрлийг нөгөө талд хүргэхийн тулд замд нь толь тавих хэрэгтэй болно шүү дээ. Гэтэл байдлыг бүр хүндрүүлж олон тийшээ мушгирсан хонгил гэж төсөөлье. Энд тэнд баахан толь тавьж байснаа сүүлдээ мэргэн арга олно. Энэ бол ханаа толиор хийх явдал юм. Хичнээн ч тахиралдлаа гэсэн гэрэл ойсоор байгаад очих газраа хүрнэ. Тэгэхээр та шилэн шөрмөс дотор юу болдгийг бараг мэдчихлээ шүү дээ.
Гол бүтэц болох цөм нь өөрөө шилээр хийгддэг тул элдэв соронзон орон, долгион зэрэг гаднын хүчлэлд өртөх нь бага, ер нь бол гадаад орчноос сайн хамгаалагдсан бүтэцтэй байдаг нь завшаантай хэрэг юм. Их хэмжээний мэдээллийг шилэн кабелиар алс зайд, алдагдалгүйгээр өндөр хурдаар гэрлийн дохионы хэлбэрт дамжуулах боломжтой тул орчин үеийн сүлжээний дамжуулах систем, магистраль хэлхээнд өргөн ашиглахад тун тохиромжтой.
Метал болоод бусад материалаар хийсэн кабелиуд одоо ч гэсэн өргөн хэрэглэгдсээр л байгаа. Жишээ нь “МЦХ” ХХК-ийн зэс кабель, Кабелийн телевизийн цагаан зэргийг дурдаж болно. Эдэнтэй харьцуулбал шилэн кабель нь дараах онцлогтой.
-Зурвасны өргөн харьцуулшгүй их. Өөрөөр хэлбэл зэс утсаар дамжуулах хамгийн их мэдээлэл нь тодорхой төвшинд хүрээд зогсдог бол шилэн кабелиар дамжих мэдээллийг өнөөхөндөө хязгааргүй их гээд ойлгочиход болно. Ийм учраас л видео дүрсээ харж ярих гэх мэтийн шаардлагуудыг биелүүлэхэд шилэн кабель л гол үүрэг гүйцэтгэнэ. 108 инчийн асар том дэлгэц дээр нарийвчлал өндөртэй гарах аварга HD видео дүрсийг дамжуулахад шилэн кабелийн тун өчүүхэн хэсэг л ашиглагдана гээд бод доо.
-Илүү нимгэн, илүү тунгалаг. Шилэн шөрмөс тун нарийхан тул нийт утас хэтэрхий том биш байдаг.
-Тоон системтэй тул өгөгдөл алдагдах, хурд унах аюулгүй.
-Шил, гэрэл ашигладаг тул гаднын нөлөөлөлд автах нь бага. Жишээ нь халуун хүйтэн, соронзон гэх мэт.
Шилэн кабельд ганц сул тал байдаг нь түүнийг суурилуулахад өртөг зардал өндөртэй байдаг. Гэвч нэгэнт суурилуулчихсаны дараа хэрэглээд ирэхээр маш ашигтай болох бөгөөд улс орны хэмжээнд авч үзвэл түүнийг аль болох л эртхэн суурилуулаад хэрэглэж байх нь аль алиндаа өлзийтэй. Яагаад гэвэл түүний найдвартай, тогтвортой, өндөр хурдтай гэх мэт олон давуу талууд нь амьдралд тун чухал юм.
Монгол дахь шилэн кабель
Улс орон хэдий чинээ их шилэн кабелиар хэрүүлнэ төдий чинээ хөгжил нь түргэсдэг гэх юм. Энэ үнэн болов уу. Батлахын тулд бодит тоо баримтыг түшиглэх хэрэгтэй.
Жишээ нь бидний хамгийн ойрын жишээ авч болохуйц орон бол Япон болоод Өмнөд Солонгос юм. Тэд мэдээлэл дамжуулах гол сувгаараа Шилэн кабелийг нэгэнт сонгосон. Яагаад гэвэл хэрэглэгчид улам хурдан буюу супер бөгөөд найдвартай холболтыг хүсэх болсноор шилэн кабель гарцаагүй оновчтой шийдэл болоод байна. OECD-ийн өргөн зурвасын холболтын талаар гаргасан судалгаанд шилэн кабель тэргүүлэх зэрэгт очсоныг шууд баталсан юм. Тухайлбал Өмнөд Солонгосын 100 оршин суугчид дотор 8.4 ширхэг DSL холболт (телефон утасны шугам ашиглах), 10.5 ширхэг кабель телевизийн шугам ашиглах холболт оногдож байгаа бол 12.2 ширхэг хүн шилэн кабель ашигласан байна гээч. Өөрөөр хэлбэл шилэн кабелийн холболт нөгөө 2-оо гүйцсэн байна. Японд мөн ялгаагүй 100 айлд DSL 9.6, Cable 3.1, Шилэн Кабель 10.2 хувьтай байна. Харин манайхыг оруулаад бусад орнуудад DSL холболт нь хамаагүй өндөр хувьтай байгаа юм.
Үндсэндээ шилэн кабелийн улсад өгдөг өндөр ач холбогдлыг олж харсан Япон, Солонгос хоёр түрүүлж хөдөлсний ачаар иргэдийнхээ ихэнхийг шилэн кабелиар холбож дөнгөжээ. Үнэхээр гайхалтай. Одоо эдгээр улсуудын хөгжлийг гэрлийн хурдтай зүйрлэж болох юм. Гэтэл Америкад энэ харьцаа дөнгөж DSL 10.1, Cable 13.2, Fiber 0.9 байгаа нь харамсалтай. Мэдээж монголд бүр базаахгүй дүн гарна. 2007 оны сүүлээр гаргасан ойролцоо дүнгээр бол DSL 3.7, Шилэн кабель 1.2 гарч байх юм. Гэхдээ энэ нь бүх хүний тоонд хуваасан дүн гэдгийг анхаараарай. Шилэн кабелийн нэг үзүүрийг олон хүн хувааж хэрэглэдэг тул 100 айл тутамд гаргавал бүр жаахан тоо гарна.
Шилэн кабелийн Boom болсон тухай “Дэлхий бөөрөнхий биш” номоос уншиж болно. Угаасаа дэлхийг хавтгай болгоход гол үүрэг гүйцэтгэж байгаа дэд бүтэц нь шилэн кабель юм. Тухайн үед шилэн кабель байгуулах нь тун ашигтай гэсэн итгэл үнэмшил хүн бүхэнд төрсөн тул Америк тивийг бусад тивүүдтэй холбосон том том дэд бүтцүүдийг хайр найргүй босгож эхэлсэн бөгөөд энэхүү олноор байгуулагдсан бэлэн сүлжээг ашиглан Энэтхэг зэрэг орон Америк руу амжилттай Outsourcing хийж асар их мөнгө хийж байгааг та бид мэднэ.
Айл өрхүүд болон эцсийн хэрэглэгч шилэн кабелийн холболттой болсноор юу хожих вэ?
Танд өндөр хурдаар дамжих ёстой ямар л дижитал өгөгдөл байна, түүнийгээ дамжуулах бололцоотой болдог нь гайхамшигтай. Цухас дурдахад өндөр нягтралтай телевизийн дүрс, видео, интернэт холболт гээд л..
Ер нь кабелиар хамгийн сайн хангагдсан орон нь OECD-ийн дурдсанаар бол Дани бөгөөд тэдний 100 айл тутмын 36.7 нь кабельтай боловч 22.5 нь буюу ихэнх нь DSL юм. Ихэнх орнуудад шилэн кабель руу шилжүүлэхдээ хойрго хандах нь бий. Яагаад гэвэл шилэн кабель нь анхны өртөг зардал ихтэй тул хөрөнгө оруулалт нилээд шаардана. Иймээс монголд ч гэсэн “хамгийн тохиромжтой холболт бол DSL” гэсэн ойлголтыг иргэдэд суулгахыг Интернэтийн үйлчилгээ үзүүлэгчид хичээдэг юм.
Холболт
Хэрвээ та боломжтой л бол ШИЛЭН КАБЕЛЬ сонгоорой. Ирж яваа цагийн дэлхийн хөгжлийг дагаад шилэн кабель нь өнөөдөр өгөгдөл дамжуулах гол суваг болжээ. Wimax гэх мэтийн агаарын долгион ашигласан холболтууд нь яг үнэндээ 100% найдвартай байж чадахгүй. Тэгээд ч олон янзын долгион холилдоод хурд унах, холболт тасрах гэх мэт бэрхшээл чамгүй гарна. Магадгүй хажууд өндөр байшин бариад өргөгч цамхаг байрлахад л холболтод нөлөөлнө. DSL нь хэдийгээр энгийн интернэт холболтод боломжийн боловч өндөр шаардлагыг хангаж чадахгүй. Та бид дүрсээ харах, асар их өгөгдөл дамжуулах тухай ярьж байна шүү дээ. Иймээс л шилэн кабелийн холболтыг сонгоорой гээд аминчлан захиад байгаа юм.
Шилэн кабелийг хэрхэн тавьдаг вэ?
Холболтоо хэрхэн сонгох вэ гэдэг нь айл өрхүүд автомашин сонгохдоо хэрхэн нухацтай ханддагтай адил амар зүйл биш юм. Яг үнэндээ өнөөдөр ч гэсэн зарим айлуудад шилэн кабелийн холболт авъя гэсэн ч техникийн нөхцөл бүрдээгүй байгаа нь харамсалтай. Улаанбаатарын хамгийн том сүлжээний архитектурыг Скайнэтворк компани эзэмшдэг. Магадгүй та шилэн кабелийн холболттой болохыг хүсэж байвал эднийд л хандахаас өөр аргагүй юм. Үнэндээ шилэн кабелийн томоохон сүлжээ байгуулах, архитектурыг гаргах нь нүсэр ажил билээ. Үүнийг ганц сар эсвэл нэг жилийн дотор байгуулж дөнгөхгүй. Урт удаан хугацааны нарийн төлөвлөгөөний дагуу явах ёстой. Түүнчлэн хэдэн жилийн өмнө МЦХ компаниас хүчээр салгасан Сүлжээ компани нь монголын аймаг сумд хоорогдын шилэн кабелийн сүлжээний ажиллагааг хариуцдаг байна.
Монголд юу саад болж байна?
Гол гол дэд бүтэц босгоход мундахгүй их саад байдаг шүү дээ. Бидний нүдэн дээрх зүйл бол Улаанбаатар хотын автозам юм. Замаар хичнээн олон машин явж хүмүүс ажил амьдралаа зохицуулдаг билээ? Гэтэл эсрэгээрээ зам хичнээн муу билээ. Үүний хариуцлагыг хэн хүлээх юм, бүү мэд. Уул нь автозамын газар гээд л том том байшинтай албан байгууллагууд зөндөө л байх юм.
Тэгвэл мэдээллийн технологийн гол дэд бүтэц болох шилэн кабель ямархуу байдалтай байна вэ? Бас л хүндрэлүүд тохиолдоод байгаа нь харамсалтай.
1. Сувагчлалын асуудал. Та бидний Траншейн гэж нэрлэдэг Сувгийн Худгийн нэг чухал үүрэг бол Шилэн болон бусад кабелиудыг татах явдал юм. Кабелийг газар доогуур татах нь агаараар татсанаас найдвартай гэдэг нь хэнд ч ойлгомжтой. Гэвч өнөөдөр Улаанбаатар хотын сувгууд дүүрч ачааллаа даахаа больжээ. Байгууллагууд өөрсдийн кабелийг татахын тулд яахаас ч буцахгүй болжээ. Гэтэл энэхүү сувгийг хариуцдаг, өргөтгөх, зохицуулах үүрэгтэй байгууллагууд юу бодож суудаг бол?!?
2. Шилэн кабелийн дэд бүтцийн асуудал. Манай улсад үндсэн сүлжээ эзэмшдэг байгууллагыг эцсийн үйлчилгээ үзүүлэхийг хориглодог. Тэр нь ч аргагүй зөв бөгөөд монополийг хазаарлах болон өрсөлдөөнийг хөхүүлэн дэмжих чухал арга юм. Компани болгон үндсэн сүлжээ үүсгэж чадахгүй, тэгэх ч шаардлагагүй. Бүх Интернэтийн үйлчилгээ үзүүлэгчид Скайнэтворк компани шиг шилэн кабелийн нарийн бүтэц бүхий цогц сүлжээг Улаанбаатар даяар давхар давхар тавина гээд төсөөлөөд үз дээ. Иймээс сүлжээг нь нэг компани үүсгэж ажиллагааг нь хариуцдаг бол бусад компаниуд уг сүлжээг ашиглан үйлчилгээгээ хүргэдэг байна.
Сүлжээг хэрхэн өргөтгөдөг вэ?
Тухайн компанийн дотоод асуудал мэт боловч үнэндээ та бидний хөгжил дэвшилтэй салшгүй холбоотой асуудал тул анхаарч байхад гэмгүй юм. Танай дүүрэгт, эсвэл танай орон сууцанд шилэн кабелийн үзүүр орсон уу? Та шинэ байр худалдан авахдаа шилэн кабельтай эсэхийг заавал нягтлаарай. Гэхдээ зарим орон сууц барьж байгаа компаниуд өөрсдөө толгой нь эргэчихсэн дотоод сүлжээний кабелийг (Шил биш!!) шилэн кабельтай мэтээр ярьж төөрөгддөг. Хамгийн аймшигтай нь тэд энэ талаар өөрсдөө юу ч мэддэггүй гээч. Хэрвээ танай байранд цэвэр шилэн кабелийн шөрмөс л ороогүй бол шилэн кабельтай биш гэж ойлгож болно.
Сүүлийн жилүүдэд интернэт сүлжээг жижиглэн дамлагчид гэж бий болсныг орон сууцанд амьдардаг хүмүүс мэддэг болсон. Тэд орцны үүдэн дээр хямдаар интернэт тавина гэсэн зар наах бөгөөд хэдэн байрны дунд нэг урсгал аваад түүнийгээ та бидэнд жижиглэн хувааж зардаг гэсэн үг л дээ. Та маш хямдаар интернэт холболт авах боловч тэр хирээр олон хуваасан маш чанаргүй үйлчилгээг хүртэнэ. Хагас цагт амжуулах ажлыг та удаан найдваргүй холболтоосоо болж бүтэн өдрийн турш ноцолдоно гээд бод доо. Ийм дамлагчдын ашигладаг гол холболт нь та бидний сайн мэдэх дотоод сүлжээний саарал кабель (UTP) шүү дээ. Улаан цагаан байрнаас байр руу агаараар татчихсан байдаг нь дэндүү бүдүүлэг хэрэг. Дотоодын сүлжээний кабелийг гадаа татдаггүй. Тэр тусмаа өвөл аймшигтай хүйтэрдэг, зун нь шатам халуун болдог манай оронд бүр найдваргүй. Түр зуурын мөнгө олох гэсэн аргацаасан үйлчилгээ л юм даа.
Эд өөрсдийнхөө үйлчилгээг шулуухан Шилэн кабелийн холболттой, Хамгийн найдвартай, Хамгийн хурдан, Хамгийн хямд гэх мэтээр сурталчилж явдаг нь үнэнд нийцэхгүй. Харамсалтай нь барилга барьж байгаа хүмүүс тэдний үгэнд итгэх дуртай байдаг нь чихэр шиг үг, хямд үнэ зэрэгт л болдог байх.
Туршлагатай барилгачид бол сүлжээний найдвартай байдлыг дээд зэргээр хангадаг компаниас жинхэнэ шилэн кабелийн шөрмөс оруулж оршин суугчдаа найдвартай сүлжээгээр хангадаг. Шилэн шөрмөс оруулах чадвартай компани өнөөдөртөө Скайнэтворк, Сүлжээ, Мобинэт, MCS зэрэг хэдхэн компани л байгаа. Гэхдээ эдгээрээс хамгийн өргөн сүлжээтэй, идэвхтэй ажилладаг нь Скайнэтворк юм.
Скайнэтворк сүлжээгээ тавихдаа тусгай төлөвлөгөөний дагуу ажилладаг. Мэдээж бусад нь ч гэсэн төлөвлөгөөтэй байх л даа. Гэхдээ Скайнэтворкийн сүлжээнүүд нь өнөөдөр Ring хэлбэр рүү орж эхэлсэн. Энэ бол сүлжээний найдвартай ажиллагаанд голлох хүчин зүйл юм. Ring гэдэг нь сүлжээнүүд битүү цикл үүсгэж байгааг хэлэх бөгөөд тань руу 2 замаар холболт очих боломжтой болно. Ингэснээр аль нэг тал тасарлаа гэхэд нөгөөх нь ажиллагааг хэвийн үргэлжлүүлсээр байх юм. Нөөц замтай боллоо гэсэн үг л дээ. Ийм Ring хэлбэр хичнээн олон болно та уг сүлжээний хэрэглэгч болсондоо бүр л баярлах болно.
Гайхалтай байгаа биз. Та бидний нүднээс далд хичнээн юм өрнөдөг гээч.
Дүгнэлт
Шилэн кабель нь шилээр хийсэн тул түүнд хүн сонирхоод байх зүйл үгүй. Иймээс түүнийг хулгайч нар тоодоггүй. Гэхдээ шилэн кабелийг хааяа хулгайлдаг нь туршлагагүй хулгайч гэдгийг нь нотолсон хэрэг. Иймээс шилэн кабель бол цэвэр өндөр технологийн бүтээгдэхүүн ажээ.
Та шинэ байранд орж байгаа бол шилэн кабелийн боломжтой эсэхийг заавал асуугаарай. Та гэртээ байрлуулсан видео камераа ажил дээрээсээ хянахыг хүсэж байгаа бол шилэн кабелийн холболт л найдвартай. Бас орчин үеийн гэрийн электрон бараанууд бүгд л интернэт болоод бусад холболтод холбогддог болж эхлээд байгаа шүү дээ. Жишээ нь сүүлийн үеийн хөргөгч, робот тоос сорогч гэх мэтийг дурдаж болно. Танай гэрт сүлжээний дотоод кабелийн үзүүр байж магадгүй. Тэгвэл уг үзүүр нь байранд байх техник өрөө хүртэл тасралтгүй үргэлжилсэн эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Туршлагагүй барилгачид өрөөнөөс орцон дахь ШИТ хүртэл татаад тасалчихсан байдаг нь тун бүдүүлэг хэрэг билээ. Өгөгдөл дамждаг сүлжээний кабель залгаас багатай байх тусмаа л найдвартай байдал, өгөгдөл дамжуулах хурд нэмэгдэнэ.
Хэрвээ та барилга бариулж байгаа бол ЗӨВХӨН НАЙДВАРТАЙ сүлжээний компанитай л хамтран ажиллах хэрэгтэй. Таны мэдлэг дутмаг байдлыг ашиглан хувь хүмүүс, зарим жижиг компаниуд чихэн дээр цэцэг ургуулна гэдэг шиг л юм болно. Орон сууцанд тань амьдрах хүмүүсээ бодох хэрэгтэй шүү дээ.
Харамсалтай нь Хуучин орон сууцанд амьдардаг хүмүүст шилэн кабель бас л хүндрэлтэй хэвээр байна. Яаж ийгээд танай байранд шилэн шөрмөс аваачлаа гэхэд хэрэглэгч тун цөөхөн байдаг. Магадгүй зардлаа нөхөхийн тулд бүхэл байранд ядаж 10-аас дээш хэрэглэгч байх шаардлагатай. Гэтэл тухайн байрнаас ганц л айл шилэн кабельд холбуулах хүсэлтээ гаргаад байдаг нь хяслантай юм. Түүнчлэн хуучин байранд сүлжээний тоног төхөөрөмжийг байрлуулах тусгай өрөө байдаггүй учраас Switch, Converter зэргийг хулгай авах, эвдлэх тохиолдол цөөнгүй гардаг нь сүлжээний компанийг залхаадаг гол зүйлийн нэг. Бас сүлжээний утсыг ил гүйлгэдэг нь найдвартай ажиллагаанд шууд л харшилчихдаг.
Эцэст нь хэлэхэд та өндөр үнээр авсан орчин үеийн төхөөрөмжүүдийнхээ хүчин чадлыг бүрэн утгаар нь мэдрэхийг хүсвэл яг түүндээ таарсан найдвартай ажиллагаатай өндөр хурдын сүлжээнд холбогдох ёстой юм. Энэ шаардлагыг хамгийн сайн хангадаг нь Шилэн кабель гэдгийг та мэдэж авлаа. PlayStation 3 Network, Xbox 360 Live, Интернэтийн Youtube HD вэб сайт, дүрсээ харж ярьдаг Skype, Хяналтын видео камерын дүрс дамжуулах, онлайн хурал гээд л танд олон зүйлд холболт шаардлагатай байгаа биз дээ.
Шилэн кабелийг нэгэнт холбуулаад зардлаа нөхөөд авчихсаны дараа бусад холболтуудаас ч хямд болдог гэдгийг танд сануулъя. Мартаж болохгүй шүү.
2010/12/08
Web 2.0 гэж юу вэ?
Сүүлийн үед хүн бүхний хэрэглээ болсон Web 2.0 гэж юу вэ гэдгийг өөрийн өнцгөөс тайлбарлах гэж оролдьё. Юуны өмнө 2.0 гэж байгаа болохоор өмнөх хувилбар нь байх ёстой, мөн дараагийн хувилбар нь ч байх л болно. Ийм шалтгаанаар энэ бичлэгээ Web 1.0, 2.0, 3.0 гэж нэрлэлээ.
Web 2.0 гэдэг нэршил нь 2004 онд O'Reilly-ийн нэгэн ярилцлага дээрээс анх үүссэн юм байна. Тухайн үедээ веб бол хөрс гэсэн санаагаар ярьж, веб гэдэг зүйлд чанарын өөрчлөлт гарч шинэ шат ахисныг онцлох үүднээс Web 2.0 гэсэн хэллэгийг
хэрэглэсэн бололтой. Харин Web 1.0, Web 3.0 гэсэн нэршлүүдийг Web 2.0 гэдэгтэй уялдуулан ярьж эхэлжээ.
Вебийн хэл болох HTML болоод түүнийг харах толилуур гарч ирсэн нь програмчин хүмүүсийн хувьд хувьсгал байлаа. HTML нь анх 1993 онд IETF гэдэг байгууллагаар батлагдахаас өмнө, түүнтэй төстэй SGML(Standard Generalized Markup Language) хэмээх баримт бичгийн формат тодорхойлох мета хэлийг 1986 онд IBM ийн нөхдүүд сэдэж, ISO оор стандартчилагдсан байсан юм байна. Түүнээс ч өмнө 1960-аад оны үед мөн л IBM-ийнхэн GML(Generalized Markup Language) гэдэг маркап хэлийг зохиосон нь үндэс суурь нь байжээ. Өнөөдөр хаа сайгүй хэрэглэх болсон XML нь SGML-ийг хялбаршуулсанаар бий болсон юм. Ингэхээр Вебийн хэл болох HTML болон XML нь бүр эртнээс бүрэлдсэн байна. Харин анхны толилуурыг 1990 онд Tim Berners-Lee гэдэг програмчин хийжээ. Тэр үед HTML гэж байгаагүйг бодоход ямар нэг маркап хэл л ашиглаж байсан болов уу. Гэхдээ энэ толилуур нь зөвхөн текст мэдээлэл харуулдаг байж. Ингээд анхны толилуур хийгдсэний дараа бусад толилуурууд ч ар араасаа гарч, энд тэнд Веб хуудсууд ч борооны дараах мөөг шиг бий болж эхэлжээ. Ингээд удалгүй 1993 онд анхны зурагтай хуудас үзэх боломжтой Mosaic толилуур хийгдсэн байна. Microsoft-ийн Internet Explorer-нь Mosaic дээр суурилсан тул, IE-ийн About цонхыг нээгээд харвал Mosaic -гэсэн үг байж байх ёстой. Дараагийн шатны толилуур бол нэгэн зэрэг олон холболт үүсгэх чадвартай, Javascript-гэдэг өөрийн гэсэн скрипт хэлтэй Netscape толилуур байв. Нэгэн зэрэг олон холболт үүсгэнэ гэдэг нь, тухайлбайл, та толилуур дээрээ вэб үзэхэд тэкстүүд нь гарч ирчихээд байхад зурагнууд нь дараагаар нь нэг нэгээрээ нээгдэж байдаг шүү дээ. Учир нь толилуур чинь текстэн агуулгаа нэг холболтоор татаж авчихаад, зурагнуудыг өөр өөр холболтоор нэгэн зэрэг татаж байна гэсэн үг юм. Ингээд толилууруудын өрсөлдөөн эхэлжээ. Эхлээд талбар дээр IE, Netscape хоёр байсан бол дараа нь Opera, Mozilla, Konqueror гээд өчнөөнөөрөө гарч ирчээ. IE ерөнхийдөө ялж байсан бол одоо Firefox, IE хоёр л үзэж байх шиг байна. Ингээд веб гэдэг түмний хэрэглээ болоод ирэхийн сацуу Javascript, CSS, DHTML гэх мэт технологиуд хөгжиж толилуур дээр динамик хуудас харах боломжтой болжээ.(Гэхдээ л саяхныг хүртэл IE, Netscape хоёр дээр адилхан ажилладаг Javascript ч юмуу, ижилхэн харагддаг CSS бичнэ гэдэг хүндхэн ажил байлаа. Сүүлийн үеээс л толилуурууд ерөнхийдөө нас биенд хүрч, мөн тэдгээр технологийн стандартууд нь ч сайжирсны үр дүнд харьцангуй амар болсон.)
Ингээд минийхээр бол Вебийн стандартууд сайтар боловсруулагдаж, толилуурууд дээр Javascript төвөггүй ажиллах болсныг хүртэлх болбоос Веб 1.0 бөлгөө.
Ажакс ба Ардчилал
Ажакс нь Javascript-ийн тусламжтайгаар толилуур өөрөө өгөгдлийг дамжуулах арга юм. Ингэснээр вэб хуудас маань жирийн апликэшн програм шиг л харагдана. Текст боловсруулагч, хүснэгт боловсруулагч, мэйл уншигч, бүр зураг зурдаг програмаас авахуулаад бүхэл бүтэн үйлдлийн системийг хүртэл вэбчилэх оролдлогууд хийгджээ. Цаашид ч улам сайжирч жирийн үйлдлийн системээс ялгагдахгүй болно гэдэгт итгэлтэй байна, гэхдээ бүх нийтийг хамарсан өдөр хурдтай үнэгүй интэрнэт бий болж байж вэб үйлдлийн систем хөгжих тэгш нөхцөл нь бүрдэх болов уу. Ажакс гэдэг нь HTML гэдэг шиг шинэ технологи биш юм, өмнө байсан технологиудыг ашиглаад шийдэл гаргасан хэрэг. Өгөгдлийг XML-ээр бүтэцжүүлж сэрвис хооронд дамжуулах Web service-ийн санааг аваад, толилуур дээр Javascript-ийн тусламжтай хэрэгжүүлчихсэн гэж ойлгож бараг болох байх. Технологи талаасаа бол гол амин сүнс нь Javascript-ийн XML-дамжуулах хүлээж авах функц гэхэд багадсан хэрэг болохгүй л болов уу.
Гэхдээ өмнө нь сэрвэртэй янз бүрийн хэлбэрээр харилцдаг клиент технологиуд зөндөө л байсан шүү дээ, жишээ нь: жава аплэт, флаш скрипт гэх мэт, гэтэл эд нар яагаад Вэб 2.0 байж болоогүй юм бол?
Вэб 2.0 гэдэг маань зөвхөн технологи биш юм. Шилдэг шийдэл, гялалзсан санаанууд дээр тулгуурласан вэб апликэшнүүд, түүнийг тойрсон шудрага найрсаг зарчимтай нийтийн сүлжээ, тэдгээр апликэшнүүд болон сүлжээнүүдийн хоорондох үл харагдах атлаа мэдрэгдэм харилцаа холбоо нь вэбийн хэрэглээг огцом нэмэгдүүлж хүмүүсийн амьдралд нэвтрэхэд нөлөөлжээ.
Ингээд вэб гэдэг зүйл технологийн шилдэг шийдлүүд дээр тулгуурлаж, ардчилсан нээлттэй зарчим, гялалзсан санаа, зөв маркетингаар хүмүүсийн хүрээллүүдийг бий болгож чадсаныг Вэб 2.0 гэж ойлгож байна.
Дараагийн хувилбар буюу Оюунлаг вэб
Цаашаа Вэб яаж хөгжих бол? Веб маань улам оюунлаг болно гэсэн санаа. Тухайлбал хиймэл оюун ухаан, Data mining-ийг жинхэнэ утгаар хэрэгжүүлж зураг дүрс дуу гэх мэт медиа хэлбэрийн агуулгаас хайлт хийх, боловсруулалт хийх, шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргаж, тэр нь бидний өдөр тутмын амьдралд тусгалаа олох юм.
Эхний оролдлогууд нь хэдийнээ хийгдээд эхэлчихсэн байгааг үзэж болно. Тухайлбал гүүглийн хувийн хайлт(Personalized Search) таны өмнө хайсан зүйлсийг чинь хадгалчдаг, ингээд дараа дараагийн хайлтуудыг хийхдээ өмнө нь юу хайж байсныг чинь харж байгаад алийг үзүүлэх вэ гэдгээ "бодох" гэж байхгүй юу. Мөн зураг хайдаг үйлчилгээгээ хүмүүсийн тусламжтайгаар индэксжүүлж байгаа юм байна лээ. Ирээдүйд эдгээрийг хүн биш машин таниж чаддаг болчих юм бол жинхэнэ "боддог" вэб болох юм. Цаашилбал мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж шийдвэр гаргахад тусладаг Google Analytics гэмээх үйлчилгээ таны вэб рүү орсон гарсан хүний тоо, тухайн хүн юу сонирхож, хаанаас хэдийд орж ирсэн гэх мэт мэдээллийг нүдэнд харагдахуйцаар онлайн шинжилгээ хийж харуулдаг. Иймэрхүү шинжилгээ нь цаашлаад бүр өргөн цар хүрээтэй болж ирэх болов уу. Гэхдээ асар их өгөгдөлөөс дүгнэлтй гаргах нь тооцоолол их шаарддаг учраас компьютэрийн тооцооллын хурд хүч дараагийн шатандаа хүрэх үед бүрэн утгаараа хэрэгжих нөхцөл бүрдэх юм.
Ингээд оюунлаг вэб бидэнд туслаж эхлэх үе болбоос Веб 3.0 хувилбар гэж төсөөлж байна.
Үг хэллэг:
Холбоос:
www.amaraa.net-ээс авав
Web 2.0 гэдэг нэршил нь 2004 онд O'Reilly-ийн нэгэн ярилцлага дээрээс анх үүссэн юм байна. Тухайн үедээ веб бол хөрс гэсэн санаагаар ярьж, веб гэдэг зүйлд чанарын өөрчлөлт гарч шинэ шат ахисныг онцлох үүднээс Web 2.0 гэсэн хэллэгийг
хэрэглэсэн бололтой. Харин Web 1.0, Web 3.0 гэсэн нэршлүүдийг Web 2.0 гэдэгтэй уялдуулан ярьж эхэлжээ.
Вебийн хэл болох HTML болоод түүнийг харах толилуур гарч ирсэн нь програмчин хүмүүсийн хувьд хувьсгал байлаа. HTML нь анх 1993 онд IETF гэдэг байгууллагаар батлагдахаас өмнө, түүнтэй төстэй SGML(Standard Generalized Markup Language) хэмээх баримт бичгийн формат тодорхойлох мета хэлийг 1986 онд IBM ийн нөхдүүд сэдэж, ISO оор стандартчилагдсан байсан юм байна. Түүнээс ч өмнө 1960-аад оны үед мөн л IBM-ийнхэн GML(Generalized Markup Language) гэдэг маркап хэлийг зохиосон нь үндэс суурь нь байжээ. Өнөөдөр хаа сайгүй хэрэглэх болсон XML нь SGML-ийг хялбаршуулсанаар бий болсон юм. Ингэхээр Вебийн хэл болох HTML болон XML нь бүр эртнээс бүрэлдсэн байна. Харин анхны толилуурыг 1990 онд Tim Berners-Lee гэдэг програмчин хийжээ. Тэр үед HTML гэж байгаагүйг бодоход ямар нэг маркап хэл л ашиглаж байсан болов уу. Гэхдээ энэ толилуур нь зөвхөн текст мэдээлэл харуулдаг байж. Ингээд анхны толилуур хийгдсэний дараа бусад толилуурууд ч ар араасаа гарч, энд тэнд Веб хуудсууд ч борооны дараах мөөг шиг бий болж эхэлжээ. Ингээд удалгүй 1993 онд анхны зурагтай хуудас үзэх боломжтой Mosaic толилуур хийгдсэн байна. Microsoft-ийн Internet Explorer-нь Mosaic дээр суурилсан тул, IE-ийн About цонхыг нээгээд харвал Mosaic -гэсэн үг байж байх ёстой. Дараагийн шатны толилуур бол нэгэн зэрэг олон холболт үүсгэх чадвартай, Javascript-гэдэг өөрийн гэсэн скрипт хэлтэй Netscape толилуур байв. Нэгэн зэрэг олон холболт үүсгэнэ гэдэг нь, тухайлбайл, та толилуур дээрээ вэб үзэхэд тэкстүүд нь гарч ирчихээд байхад зурагнууд нь дараагаар нь нэг нэгээрээ нээгдэж байдаг шүү дээ. Учир нь толилуур чинь текстэн агуулгаа нэг холболтоор татаж авчихаад, зурагнуудыг өөр өөр холболтоор нэгэн зэрэг татаж байна гэсэн үг юм. Ингээд толилууруудын өрсөлдөөн эхэлжээ. Эхлээд талбар дээр IE, Netscape хоёр байсан бол дараа нь Opera, Mozilla, Konqueror гээд өчнөөнөөрөө гарч ирчээ. IE ерөнхийдөө ялж байсан бол одоо Firefox, IE хоёр л үзэж байх шиг байна. Ингээд веб гэдэг түмний хэрэглээ болоод ирэхийн сацуу Javascript, CSS, DHTML гэх мэт технологиуд хөгжиж толилуур дээр динамик хуудас харах боломжтой болжээ.(Гэхдээ л саяхныг хүртэл IE, Netscape хоёр дээр адилхан ажилладаг Javascript ч юмуу, ижилхэн харагддаг CSS бичнэ гэдэг хүндхэн ажил байлаа. Сүүлийн үеээс л толилуурууд ерөнхийдөө нас биенд хүрч, мөн тэдгээр технологийн стандартууд нь ч сайжирсны үр дүнд харьцангуй амар болсон.)
Ингээд минийхээр бол Вебийн стандартууд сайтар боловсруулагдаж, толилуурууд дээр Javascript төвөггүй ажиллах болсныг хүртэлх болбоос Веб 1.0 бөлгөө.
Ажакс ба Ардчилал
Ажакс нь Javascript-ийн тусламжтайгаар толилуур өөрөө өгөгдлийг дамжуулах арга юм. Ингэснээр вэб хуудас маань жирийн апликэшн програм шиг л харагдана. Текст боловсруулагч, хүснэгт боловсруулагч, мэйл уншигч, бүр зураг зурдаг програмаас авахуулаад бүхэл бүтэн үйлдлийн системийг хүртэл вэбчилэх оролдлогууд хийгджээ. Цаашид ч улам сайжирч жирийн үйлдлийн системээс ялгагдахгүй болно гэдэгт итгэлтэй байна, гэхдээ бүх нийтийг хамарсан өдөр хурдтай үнэгүй интэрнэт бий болж байж вэб үйлдлийн систем хөгжих тэгш нөхцөл нь бүрдэх болов уу. Ажакс гэдэг нь HTML гэдэг шиг шинэ технологи биш юм, өмнө байсан технологиудыг ашиглаад шийдэл гаргасан хэрэг. Өгөгдлийг XML-ээр бүтэцжүүлж сэрвис хооронд дамжуулах Web service-ийн санааг аваад, толилуур дээр Javascript-ийн тусламжтай хэрэгжүүлчихсэн гэж ойлгож бараг болох байх. Технологи талаасаа бол гол амин сүнс нь Javascript-ийн XML-дамжуулах хүлээж авах функц гэхэд багадсан хэрэг болохгүй л болов уу.
Гэхдээ өмнө нь сэрвэртэй янз бүрийн хэлбэрээр харилцдаг клиент технологиуд зөндөө л байсан шүү дээ, жишээ нь: жава аплэт, флаш скрипт гэх мэт, гэтэл эд нар яагаад Вэб 2.0 байж болоогүй юм бол?
Вэб 2.0 гэдэг маань зөвхөн технологи биш юм. Шилдэг шийдэл, гялалзсан санаанууд дээр тулгуурласан вэб апликэшнүүд, түүнийг тойрсон шудрага найрсаг зарчимтай нийтийн сүлжээ, тэдгээр апликэшнүүд болон сүлжээнүүдийн хоорондох үл харагдах атлаа мэдрэгдэм харилцаа холбоо нь вэбийн хэрэглээг огцом нэмэгдүүлж хүмүүсийн амьдралд нэвтрэхэд нөлөөлжээ.
Ингээд вэб гэдэг зүйл технологийн шилдэг шийдлүүд дээр тулгуурлаж, ардчилсан нээлттэй зарчим, гялалзсан санаа, зөв маркетингаар хүмүүсийн хүрээллүүдийг бий болгож чадсаныг Вэб 2.0 гэж ойлгож байна.
Дараагийн хувилбар буюу Оюунлаг вэб
Цаашаа Вэб яаж хөгжих бол? Веб маань улам оюунлаг болно гэсэн санаа. Тухайлбал хиймэл оюун ухаан, Data mining-ийг жинхэнэ утгаар хэрэгжүүлж зураг дүрс дуу гэх мэт медиа хэлбэрийн агуулгаас хайлт хийх, боловсруулалт хийх, шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргаж, тэр нь бидний өдөр тутмын амьдралд тусгалаа олох юм.
Эхний оролдлогууд нь хэдийнээ хийгдээд эхэлчихсэн байгааг үзэж болно. Тухайлбал гүүглийн хувийн хайлт(Personalized Search) таны өмнө хайсан зүйлсийг чинь хадгалчдаг, ингээд дараа дараагийн хайлтуудыг хийхдээ өмнө нь юу хайж байсныг чинь харж байгаад алийг үзүүлэх вэ гэдгээ "бодох" гэж байхгүй юу. Мөн зураг хайдаг үйлчилгээгээ хүмүүсийн тусламжтайгаар индэксжүүлж байгаа юм байна лээ. Ирээдүйд эдгээрийг хүн биш машин таниж чаддаг болчих юм бол жинхэнэ "боддог" вэб болох юм. Цаашилбал мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж шийдвэр гаргахад тусладаг Google Analytics гэмээх үйлчилгээ таны вэб рүү орсон гарсан хүний тоо, тухайн хүн юу сонирхож, хаанаас хэдийд орж ирсэн гэх мэт мэдээллийг нүдэнд харагдахуйцаар онлайн шинжилгээ хийж харуулдаг. Иймэрхүү шинжилгээ нь цаашлаад бүр өргөн цар хүрээтэй болж ирэх болов уу. Гэхдээ асар их өгөгдөлөөс дүгнэлтй гаргах нь тооцоолол их шаарддаг учраас компьютэрийн тооцооллын хурд хүч дараагийн шатандаа хүрэх үед бүрэн утгаараа хэрэгжих нөхцөл бүрдэх юм.
Ингээд оюунлаг вэб бидэнд туслаж эхлэх үе болбоос Веб 3.0 хувилбар гэж төсөөлж байна.
Үг хэллэг:
- толилуур = browser
- хөрс = platform
Холбоос:
www.amaraa.net-ээс авав
Дотоод сvлжээ
Анхны дотоод сvлжээ
70-аад оны эхээр компьютерийн vйлдвэрлэлд том ахиц гарсан нь их интеграл схем гарч ирсэн явдал байлаа. Тэдгээрийн харьцангуй бага vнэ, eргeн функцууд нь мини-компьютерvvдийг бvтээхэд тvлхэц болсон. Ингээд ганц супер-компьютер авснаас олон мини-компьютер авч ашиглах нь илvv хурдтай бeгeeд хямд болсон байна.
Ингэснээр байгууллагын дэд хэсгvvд компьютертой болох боломж бvрдсэн боловч уг компьютер нь хэсгийнхээ хvрээнд бие даасан байдалтайгаар ажиллаж байсан.
Хэрэглэгчдийн хэрэгцээ eссeeр удалгvй ойр байгаа компьютерvvдтэй eгeгдeл с олилцох шаардлага гарах болсон ба vvн дээр vндэслэн анхны дотоод сvлжээ vvсчээ.
Дотоод сvлжээний дэлгэрсэн технологууд нь:
• Ethernet
• Token ring
• FDDI (Fiber Distributed Digital Interface)
Компьютерvvдийг холбогч ашиглан дотоод сvлжээнд холбох:
• Компьютерvvдаа кабелиар холбогчтой холбоно.
• Компьютер тус бvрд сvлжээний тохиргоо хийж eгнe.
• Сvлжээгээр файл хуулж vзнэ.
Холбогч нь
• Гадаад байдлаараа hub – тай ижил
• Олон порттой гvvр
• Порт бvр дээрээ bridge – ийн vvргийг хийдэг.
• МАС хаяг ба портын хvснэгт
• МАС хаягийг ашиглан пакетуудыг шилжvvлнэ.
• Сvлжээний хурдыг нэмэгдvvлнэ
• Сvлжээг логик хэсгvvдэд хуваана
• Зeвхeн битvvд дээр ажилладаг 2-р тeвшиний тeхeeрeмж юм.
Оролтоор орж ирсэн дохионуудыг гаралтын портуудаар хуулан гаргана. Гаралтын олон порттойг repeater гэж болно.
Холбогчийн passive нь:
Зvгээр л ирсэн дохиог бусад портоороо гаргана.
Холбогчийн active нь:
Тогонд залгагдсан тул дохионы хvчийг нэмнэ.
Холбогчийн (switch, switching hub) кадр боловсруулах зарчим нь гvvрийнхтэй адил байдаг. Гvvрнээс ялгагдах гол онцлог нь холбогчийн порт бvр тусгай процессортой байх ба тэдгээр нь бие биенээсээ хамааралгvйгээр гvvрийн гvйцэтгэх vvргийг биелvvлдэг. Vvнээсээ болоод холбогчийн хурд нь ганц процессортой гvvрийг бодвол харьцангуй их байдаг. Холбогчийг кадр параллелаар боловсруулдаг шинэ vеийн гvvр гэж нэрлэж болно.
Гvvр болон холбогчийн сvлжээний холболтын байрлалд тависан хязгаарлалттай холбогдон холбооны шинэ тeхeeрeмж гарч ирсэн ба энэ нь чиглvvлэгч (router) юм.
Бvрэн холболттой байрлал ашиглах vед компьютерууд хувийн холболтын шугам бvрт зориулсан порттой байна. «Од» байрлалын vед компьютерууд ганц порттой байж болох ба тeвд байрлах холбогчид (switch) залгагдана. Глобал сvлжээнд холбогчийг анхнаасаа ашиглаж байсан бол дотоод сvлжээнд 90-ээд оны эхэн vеэс хэрэглэж эхэлжээ. Холбогч ашигласнаар сvлжээний vнэ eсдeг учраас одоохондоо eргeн хэрэглээнд ороогvй боловч vнэ нь буурч удахгvй дундын шугамуудыг хэрэглээнээс тvрж гаргах боломжтой. Энд холболтын хувийн шугамууд нь эцсийн зангилаа ба холбогчийн хооронд байрлах ба холбогч хоорондын шугам нь тeрeл бvрийн эцсийн зангилаануудын мэдэгдлийг дамжуулах тул дундын шугам байна.
Компьютерууд тухайн агшинд аль компьютер нь дундын шугамыг ашиглаж болох тухай тохиролцохдоо eгeгдeл дамжуулахаасаа илvv хугацааг зарцуулах болно. Харин энэ асуудал нь хоёр холбогчийн хувьд eeрeeр шийдэгддэг. Энэ тохиолдолд зeвхeн хоёр холбогч шугамыг хуваан ашиглах тул зохион байгуулахад хялбар байдаг.
Одон топологийн Бvх тeхeeрeмжvvд нь кабелийн сегментvvдийн тусламжтайгаар холболтын тeхeeрeмжид холбогддог. Дурын хоёр тeхeeрeмжийн хоорондох eгeгдeлийн дамжуулалт холболтын тeхeeрeмж (switching)-ээр дамжуулагддаг.
70-аад оны эхээр компьютерийн vйлдвэрлэлд том ахиц гарсан нь их интеграл схем гарч ирсэн явдал байлаа. Тэдгээрийн харьцангуй бага vнэ, eргeн функцууд нь мини-компьютерvvдийг бvтээхэд тvлхэц болсон. Ингээд ганц супер-компьютер авснаас олон мини-компьютер авч ашиглах нь илvv хурдтай бeгeeд хямд болсон байна.
Ингэснээр байгууллагын дэд хэсгvvд компьютертой болох боломж бvрдсэн боловч уг компьютер нь хэсгийнхээ хvрээнд бие даасан байдалтайгаар ажиллаж байсан.
Хэрэглэгчдийн хэрэгцээ eссeeр удалгvй ойр байгаа компьютерvvдтэй eгeгдeл с олилцох шаардлага гарах болсон ба vvн дээр vндэслэн анхны дотоод сvлжээ vvсчээ.
Дотоод сvлжээний дэлгэрсэн технологууд нь:
• Ethernet
• Token ring
• FDDI (Fiber Distributed Digital Interface)
Компьютерvvдийг холбогч ашиглан дотоод сvлжээнд холбох:
• Компьютерvvдаа кабелиар холбогчтой холбоно.
• Компьютер тус бvрд сvлжээний тохиргоо хийж eгнe.
• Сvлжээгээр файл хуулж vзнэ.
Холбогч нь
• Гадаад байдлаараа hub – тай ижил
• Олон порттой гvvр
• Порт бvр дээрээ bridge – ийн vvргийг хийдэг.
• МАС хаяг ба портын хvснэгт
• МАС хаягийг ашиглан пакетуудыг шилжvvлнэ.
• Сvлжээний хурдыг нэмэгдvvлнэ
• Сvлжээг логик хэсгvvдэд хуваана
• Зeвхeн битvvд дээр ажилладаг 2-р тeвшиний тeхeeрeмж юм.
Оролтоор орж ирсэн дохионуудыг гаралтын портуудаар хуулан гаргана. Гаралтын олон порттойг repeater гэж болно.
Холбогчийн passive нь:
Зvгээр л ирсэн дохиог бусад портоороо гаргана.
Холбогчийн active нь:
Тогонд залгагдсан тул дохионы хvчийг нэмнэ.
Холбогчийн (switch, switching hub) кадр боловсруулах зарчим нь гvvрийнхтэй адил байдаг. Гvvрнээс ялгагдах гол онцлог нь холбогчийн порт бvр тусгай процессортой байх ба тэдгээр нь бие биенээсээ хамааралгvйгээр гvvрийн гvйцэтгэх vvргийг биелvvлдэг. Vvнээсээ болоод холбогчийн хурд нь ганц процессортой гvvрийг бодвол харьцангуй их байдаг. Холбогчийг кадр параллелаар боловсруулдаг шинэ vеийн гvvр гэж нэрлэж болно.
Гvvр болон холбогчийн сvлжээний холболтын байрлалд тависан хязгаарлалттай холбогдон холбооны шинэ тeхeeрeмж гарч ирсэн ба энэ нь чиглvvлэгч (router) юм.
Бvрэн холболттой байрлал ашиглах vед компьютерууд хувийн холболтын шугам бvрт зориулсан порттой байна. «Од» байрлалын vед компьютерууд ганц порттой байж болох ба тeвд байрлах холбогчид (switch) залгагдана. Глобал сvлжээнд холбогчийг анхнаасаа ашиглаж байсан бол дотоод сvлжээнд 90-ээд оны эхэн vеэс хэрэглэж эхэлжээ. Холбогч ашигласнаар сvлжээний vнэ eсдeг учраас одоохондоо eргeн хэрэглээнд ороогvй боловч vнэ нь буурч удахгvй дундын шугамуудыг хэрэглээнээс тvрж гаргах боломжтой. Энд холболтын хувийн шугамууд нь эцсийн зангилаа ба холбогчийн хооронд байрлах ба холбогч хоорондын шугам нь тeрeл бvрийн эцсийн зангилаануудын мэдэгдлийг дамжуулах тул дундын шугам байна.
Компьютерууд тухайн агшинд аль компьютер нь дундын шугамыг ашиглаж болох тухай тохиролцохдоо eгeгдeл дамжуулахаасаа илvv хугацааг зарцуулах болно. Харин энэ асуудал нь хоёр холбогчийн хувьд eeрeeр шийдэгддэг. Энэ тохиолдолд зeвхeн хоёр холбогч шугамыг хуваан ашиглах тул зохион байгуулахад хялбар байдаг.
Одон топологийн Бvх тeхeeрeмжvvд нь кабелийн сегментvvдийн тусламжтайгаар холболтын тeхeeрeмжид холбогддог. Дурын хоёр тeхeeрeмжийн хоорондох eгeгдeлийн дамжуулалт холболтын тeхeeрeмж (switching)-ээр дамжуулагддаг.
Үйлдлийн систем
Үйлдлийн систем (Англи хэл: Operating system, OS) харилцан уялдаатай системийн программуудын цогц юм.
Компьютерын ажиллагааг 2 давхаргаас тогтсон сонгинотой зүйрлэж болно. Сонгинын хамгийн дотор талд компьютерын техник хангамж байрлана. Түүний гадуур програм хангамжийн давхарга байрлана. Харин хамгийн гадна талд хэрэглэгч уг сонгиныг “харж” байгаа.
Тэгвэл програм хангамжийн давхарыг дотор нь дахиад хоёр давхаргад хуваан үзэж болно:
Тиймээс ҮС-ийг компьютерын техникийн програман үргэлжлэл гэж болно. ҮС нь хэрэглэгчийг, компьютерын төхөөрөмжүүдтэй ажиллах процессын талаарх нэгт нэгэнгүй мэдээллээс халхалж, ингэснээр энэ процессыг гүйцэлдүүлэх нүсэр ажлаас түүнийг чөлөөлж өгдөг.
ҮС-ийн гүйцэтгэх үүргийг дурдвал:
PC-ийн ҮС нь дараах үндсэн компонентуудыг агуулах ёстой. Эдгээр нь:
Хэрэглэгч командын хэлний тусламжтайгаар:
Өнөөдөр ҮС-үүд:
Стандарт дотоод төхөөрөмжүүдийн драйверууд BIOS (Basic Input-Output System) буюу Оролт-Гаралтын Үндсэн Системийг бүрдүүлдэг.
Ерөнхий тохиолдолд тогтмол санах байгууламжид асар олон тооны файл агуулагдана. Тэгвэл хэрэглэгч нь энэ олон файл дундаас тухайн нэг файлыг түргэн шуурхай олж, хялбар байдлаар харьцдаг байх ёстой. Үүний тулд файлууд нь дискэн дээр тодорхой нэг аргын дагуу, ө.х. тодорхой зохион байгуулалттайгаар байрласан байна. Ийм аргыг (зохион байгуулалтыг) нь файлын систем (file system) гэдэг. Файлын систем нь:
ҮС болгон өөрийн гэсэн файлын системтэй. Тухайлбал Windows бүлийн ҮС-үүд FAT16, FAT32, NTFS г.м. файлын системүүдийг ашигладаг бол Linux бүлийн ҮС-үүд ext2, ext3, XFS г.м. файлын системийг түгээмэл ашигладаг.
Ихэнх файлын систем файлыг диск рүү хадгалахдаа хадгалах “орон зайг” 0.5kb эсвэл 1, 2, 4 кb-ын урттай жижиг блокуудад хуваагаад файлыг эдгээр блокуудаар тарааж байрлуулдаг байна. Ийм блок хэсгийг сектор (sector) гэнэ. Ж.нь Windows XP системд, секторын хэмжээ 4 kb байдаг.
Файлын систем нь файлуудыг төрөл, зориулалтаар нь ангилж, “каталогижуулах” ажлыг гүйцэтгэдэг. Дотроо файлууд агуулсан ийм каталогийг фолдер (folder) буюу хавтас, директори (directory) г.м.-ээр нэрлэдэг.
Файлын систем нь файлыг ч, хавтсыг ч нэрлэдэг. Мөн файлыг ч, хавтсыг ч устгаж, зөөж, хувилж, нэрийг нь өөрчилж болно.
“Каталогижуулах” хэлбэрээр нь файлын системийг:
PC-ийн ҮС нь хатуу диск дээр хадгалагдах бөгөөд компьютерыг асаахад тэндээс уншигдаж, RAM-д ачаалагддаг. Энэ процессыг ҮС-ийг ачаалах (OS loading) гэж нэрийднэ.
Анхны үйлдлийн систем нь компьютерын технологийн хөгжлийн хоёрдугаар үе буюу транзистор ашиглах болсонтой хамт үүссэн. Хоёрдугаар үеийн том компьютерууд нь тухайн уламжлалын дифференциал тэгшитгэлийг бодох гэх мэтийн физик, инженерийн салбарт гарч ирдэг байсан ШУ-ны болон техникийн тооцоог хийхэд голчлон хэрэглэгдэж байжээ. Програмаа үндсэндээ Фортран, ассемблер дээр бичих ба үйлдлийн системүүд нь FMS (Fortran Monitor System), IBSYS (IBM корпорацийн IBM 7094 компьютерт зориулж гаргасан үйлдлийн систем) байсан.
Компьютерын ажиллагааг 2 давхаргаас тогтсон сонгинотой зүйрлэж болно. Сонгинын хамгийн дотор талд компьютерын техник хангамж байрлана. Түүний гадуур програм хангамжийн давхарга байрлана. Харин хамгийн гадна талд хэрэглэгч уг сонгиныг “харж” байгаа.
Тэгвэл програм хангамжийн давхарыг дотор нь дахиад хоёр давхаргад хуваан үзэж болно:
- дотор талын давхарга - Үйлдлийн Систем
- гадна талын давхарга - бусад програм.
Тиймээс ҮС-ийг компьютерын техникийн програман үргэлжлэл гэж болно. ҮС нь хэрэглэгчийг, компьютерын төхөөрөмжүүдтэй ажиллах процессын талаарх нэгт нэгэнгүй мэдээллээс халхалж, ингэснээр энэ процессыг гүйцэлдүүлэх нүсэр ажлаас түүнийг чөлөөлж өгдөг.
ҮС-ийн гүйцэтгэх үүргийг дурдвал:
- диалог буюу хэрэглэгчтэй харьцах
- оролт-гаралт, өгөгдлийг удирдах
- програм боловсруулах процессын төлөвлөлт, зохион байгуулалт
- санах ой, кэш, процессор, гадаад төхөөрөмжүүд г.м. компьютерын хэсгүүдтэй ажиллах
- сонгосон програмыг ажиллуулах
- боломжит бүх төрлийн үйлчилгээ (сервис)
- дотоод төхөөрөмжүүдийн хооронд мэдээлэл дамжуулах
- монитор, гар, дискүүд, принтер г.м. залгах төхөөрөмжүүдийн ажиллагааг програмын түвшинд дэмжих зэрэг болно.
PC-ийн ҮС нь дараах үндсэн компонентуудыг агуулах ёстой. Эдгээр нь:
- командын хэл
- командын процессор
- драйверууд
- файлын систем
Командын хэл
Хэрэглэгчээс ҮС-д өгч болох командууд урьдаас тодорхойлогдсон байдаг. Эдгээр командын цогцыг ҮС-ийн командын хэл гэдэг.Хэрэглэгч командын хэлний тусламжтайгаар:
- каталоги руу (фолдер, хавтас) хандах
- дискүүдийг тэмдэглэх (disk labeling)
- програмуудыг ажиллуулах
Командын процессор
Командын процессор бол хэрэглэгчийн өгсөн командыг авч, анализ хийгээд биелүүлдэг системийн програм юм.Хэрэглэгчийн интерфейс
ҮС-д хэрэглэгч нь командын хэлийг ашиглан командын процессортой харьцаж буй арга замыг хэрэглэгчийн интерфейс (user interface) гэдэг.Өнөөдөр ҮС-үүд:
- Текст интерфейс (command line interface - CLI)
- График интерфейс (graphical user interface - GUI)
Текст интерфейс
CLI нь сонгодог (буюу уламжлалт) интерфейс бөгөөд хэрэглэгч командын хэлний тодорхой командыг бичиж өгөөд Enter дарах замаар командын процессортой “тулж” ажиллах хэлбэр юм. Үүний тулд хэрэглэгч нь командын хэлийг мэддэг байх шаардлагатай.График интерфейс
Харин GUI нь хэрэглэгчид илүү тохиромжтой хэлбэр бөгөөд зөвхөн хулганы тусламжтайгаар, график дүрслэл бүхий виртуал орчинд хүссэн үйлдлээ хийж болдог. Ө.х. хэрэглэгч нь командын хэлийг мэддэг байх шаардлагагүй.
Shell
Хэрэглэгчийн интерфейсийг хэрэгжүүлж байдаг системийн програмыг shell (хөтөч програм) гэдэг. ҮС болгон өөрийн гэсэн shell-үүдтэй байна. Ж.нь Windows бүлийн системд:- Windows Explorer
Драйверууд
Драйверууд (drivers) нь компьютерын төхөөрөмжүүдийг удирдахад шаардлагатай системийн програмууд юм.Стандарт дотоод төхөөрөмжүүдийн драйверууд BIOS (Basic Input-Output System) буюу Оролт-Гаралтын Үндсэн Системийг бүрдүүлдэг.
Файлын систем
Тогтмол санах байгууламжид байрласан, тодорхой нэр бүхий цогц мэдээллийг файл (file) гэдэг. Файл нь програм, тоон өгөгдөл, текст, кодлогдсон дүрс мэтийг агуулж болно.Ерөнхий тохиолдолд тогтмол санах байгууламжид асар олон тооны файл агуулагдана. Тэгвэл хэрэглэгч нь энэ олон файл дундаас тухайн нэг файлыг түргэн шуурхай олж, хялбар байдлаар харьцдаг байх ёстой. Үүний тулд файлууд нь дискэн дээр тодорхой нэг аргын дагуу, ө.х. тодорхой зохион байгуулалттайгаар байрласан байна. Ийм аргыг (зохион байгуулалтыг) нь файлын систем (file system) гэдэг. Файлын систем нь:
- Файлуудыг яаж хадгалах
- Файлуудыг яаж нэрлэх
- Файлуудыг яаж төрөлжүүлж, ангилах
ҮС болгон өөрийн гэсэн файлын системтэй. Тухайлбал Windows бүлийн ҮС-үүд FAT16, FAT32, NTFS г.м. файлын системүүдийг ашигладаг бол Linux бүлийн ҮС-үүд ext2, ext3, XFS г.м. файлын системийг түгээмэл ашигладаг.
Ихэнх файлын систем файлыг диск рүү хадгалахдаа хадгалах “орон зайг” 0.5kb эсвэл 1, 2, 4 кb-ын урттай жижиг блокуудад хуваагаад файлыг эдгээр блокуудаар тарааж байрлуулдаг байна. Ийм блок хэсгийг сектор (sector) гэнэ. Ж.нь Windows XP системд, секторын хэмжээ 4 kb байдаг.
Файлын систем нь файлуудыг төрөл, зориулалтаар нь ангилж, “каталогижуулах” ажлыг гүйцэтгэдэг. Дотроо файлууд агуулсан ийм каталогийг фолдер (folder) буюу хавтас, директори (directory) г.м.-ээр нэрлэдэг.
Файлын систем нь файлыг ч, хавтсыг ч нэрлэдэг. Мөн файлыг ч, хавтсыг ч устгаж, зөөж, хувилж, нэрийг нь өөрчилж болно.
“Каталогижуулах” хэлбэрээр нь файлын системийг:
- Хавтгай буюу шугаман (flat)
- Мод хэлбэрийн (Hierarchical)
PC-ийн ҮС нь хатуу диск дээр хадгалагдах бөгөөд компьютерыг асаахад тэндээс уншигдаж, RAM-д ачаалагддаг. Энэ процессыг ҮС-ийг ачаалах (OS loading) гэж нэрийднэ.
Анхны үйлдлийн систем нь компьютерын технологийн хөгжлийн хоёрдугаар үе буюу транзистор ашиглах болсонтой хамт үүссэн. Хоёрдугаар үеийн том компьютерууд нь тухайн уламжлалын дифференциал тэгшитгэлийг бодох гэх мэтийн физик, инженерийн салбарт гарч ирдэг байсан ШУ-ны болон техникийн тооцоог хийхэд голчлон хэрэглэгдэж байжээ. Програмаа үндсэндээ Фортран, ассемблер дээр бичих ба үйлдлийн системүүд нь FMS (Fortran Monitor System), IBSYS (IBM корпорацийн IBM 7094 компьютерт зориулж гаргасан үйлдлийн систем) байсан.
Flash дискнээс вирус авахгүй байх арга
Сүүлийн үед USB flash дискээр вирус дамжих нь их болсон. Үүнд Windows үйлдлийн системийн Автоматаар нээх (Autorun) үйлдэл нь вирус дамжих нэгэн гүүр болдог юм. Вирус нь дискний автоматаар ажиллах файлд өөрийн халдварласан файлыг оруулж өгснөөр дараагийн компьютерт дискийг залгангуут автоматаар вирус хуулагддаг байна.
Харин үүнээс хамгаалах арга бол автоматаар ажиллах үйлдлийг хаах арга юм. Хэрхэн хаах вэ.Та Windows TweakUI гэсэн программтай бол түүнийгээ ашиглан хэрхэн хялбархан хааж болох талаар танилцуулъя. Windows TweakUI багаж нь Microsoft company-н PowerToys for Windows багажийн нэг юм.
Зураг дээр харагдаж байгаа шиг My Computer ->Autoplay->Drives руу орж бүх дискнүүдийн урд чагтыг болиулаад Apply товч дараарай.
Харин үүнээс хамгаалах арга бол автоматаар ажиллах үйлдлийг хаах арга юм. Хэрхэн хаах вэ.Та Windows TweakUI гэсэн программтай бол түүнийгээ ашиглан хэрхэн хялбархан хааж болох талаар танилцуулъя. Windows TweakUI багаж нь Microsoft company-н PowerToys for Windows багажийн нэг юм.
Зураг дээр харагдаж байгаа шиг My Computer ->Autoplay->Drives руу орж бүх дискнүүдийн урд чагтыг болиулаад Apply товч дараарай.
Эсвэл My Computer ->Autoplay->Types руу орж чагтуудыг болиулаад Apply дарж болно.
Ингээд л боллоо. Та TweakUI багажийг ашиглан өөр нэлээд олон янзын тохиргоонуудыг хийж болно.
Ингээд л боллоо. Та TweakUI багажийг ашиглан өөр нэлээд олон янзын тохиргоонуудыг хийж болно.
Хэрвээ танд энэ программ байхгүй бол өөр нэг арга бий.Энэ арга нь gpedit ашиглах арга юм. Start -> Run… (Windows logo+R) нээгээд gpedit.msc гэж бичихэд Group Policy гэсэн цонх нээгдэнэ. Энэ цонхонд User Configurarion -> Administrative Templates -> System дотроос Turn Off Autoplay гэдгийг олоод нээж тохиргоог enable болгож сонгоод OK дарж болно.
За ингээд Flash дискээр тархагч вирусээс ямар нэгэн хэмжээгээр хамгаалагдлаа.
http://share4all.miniih.com/index.php//home/post/265
Компьтераа хэрхэн хурдан асаадаг болох вэ?
Тэгэхээр энэ зөвлөмж маань таны алтан цагаас багагүй хороодог компьютер асахдаа удаан байх, хааяа энэ нь таны уурыг барж, өөр хийх ёстой зүйлийн цагаас тань хумслах аюулаас цөөхөн бас хялбархан алхамаар аврах зөвлөмж юм.
1.”Start” гэж нэрлэгдэх дэлгэцийн зүүн доор байрлах ногоон товчийг дар.
2. "Run” гэсэн товчийг дарснаар хайрцаг гарч ирэх болно.
3.Одоо хайрцган дээр "msconfig" гэж бичээд enter товчийг дар
4. "System configuration utility" гэсэн цонх гарч ирэхэд, цонхны дээд хэсэгт байрлах tab-уудыг олж харах болно.
5. "Startup." гэж бичигдсэн tab дээр дарахад зөвөөр тэмдэглэгдсэн олон нэр бүхий хайрцаг гарч ирнэ.
Хайрцган дээрх нэрсэд анхаарлаа хандуулах юм бол төдийлөн бид хэрэглэдэггүй software жишээлбэл Messenger болон LimeWire гэх мэтийг харах болно. Яагаад бид эдгээр software-г хэрэглэглэхгүй атлаа гаргах шаардлагатай гэж... Тэгэхээр тэдгээрйиг яах вэ? Доор бичсэн алхмуудыг л хийхэд хангалттай.
1. Хэрэглэх шаардлага төдийлөн байдаггүй sofware-ийн зөв тэмдгийг хүчингүй болгоно тэгэхдээ system хайрцган дээрх зөв биш эсэхийг сайтар шалгаарай!
2. Зөв тэмдгийг хүчингүй болгосны дараа "Close" товчны дараахь "apply "товчийг дарахад "You must restart your computer." гэсэн хайрцгийг харах болно хэрэв та компьютераа дахин асаах боломжтой байгаа бол "restart" товчийг дарж, таньд ямар нэгэн дуусгах ажил байгаа бол "Exit without restart" товчийг даран ажлаа дууссаны дараа restart хийж болно. Өөрчлөлт system дахин ассаны дараа хийгдсэн байх болно.
http://share4all.miniih.com/index.php//home/post/275
1.”Start” гэж нэрлэгдэх дэлгэцийн зүүн доор байрлах ногоон товчийг дар.
2. "Run” гэсэн товчийг дарснаар хайрцаг гарч ирэх болно.
3.Одоо хайрцган дээр "msconfig" гэж бичээд enter товчийг дар
4. "System configuration utility" гэсэн цонх гарч ирэхэд, цонхны дээд хэсэгт байрлах tab-уудыг олж харах болно.
5. "Startup." гэж бичигдсэн tab дээр дарахад зөвөөр тэмдэглэгдсэн олон нэр бүхий хайрцаг гарч ирнэ.
Хайрцган дээрх нэрсэд анхаарлаа хандуулах юм бол төдийлөн бид хэрэглэдэггүй software жишээлбэл Messenger болон LimeWire гэх мэтийг харах болно. Яагаад бид эдгээр software-г хэрэглэглэхгүй атлаа гаргах шаардлагатай гэж... Тэгэхээр тэдгээрйиг яах вэ? Доор бичсэн алхмуудыг л хийхэд хангалттай.
1. Хэрэглэх шаардлага төдийлөн байдаггүй sofware-ийн зөв тэмдгийг хүчингүй болгоно тэгэхдээ system хайрцган дээрх зөв биш эсэхийг сайтар шалгаарай!
2. Зөв тэмдгийг хүчингүй болгосны дараа "Close" товчны дараахь "apply "товчийг дарахад "You must restart your computer." гэсэн хайрцгийг харах болно хэрэв та компьютераа дахин асаах боломжтой байгаа бол "restart" товчийг дарж, таньд ямар нэгэн дуусгах ажил байгаа бол "Exit without restart" товчийг даран ажлаа дууссаны дараа restart хийж болно. Өөрчлөлт system дахин ассаны дараа хийгдсэн байх болно.
http://share4all.miniih.com/index.php//home/post/275
Компьютерээ вирусээс хэрхэн хамгаалах талаар
Компьютерийн вирусээс хэрхэн хамгаалах талаар мэдээлэл хүргэе. Хамгийн сонирхолтой нь хүмүүс ихэнхдээ өөрсдөө вирусийг орж ирэх нөхцөлийг бүрдүүлчихсэн байдаг. Үүнийг бүгдээрээ алга болгоё. Эхний ээлжинд мэдээж та антивирус суулгах хэрэгтэй. Судалгаагаар хамгийн сайн антивирусийг Kaspersky гэдэг ч ихэнх хүмүүс худалдан авах боломжгүй байдаг болохоор хулгайн хувилбарыг ашигладаг. Хулгайн хувилбар нь багахан хугацаанд ашиглаад л хаагдчихдаг болохоор хүмүүс хаагдсаныг нь анзааралгүй вируст баригдчихдаг. Та ажиллаж байгаа эсэхийг мэдье гэвэл баруун доод буланд K үсэг байгаа эсэхийг хараарай. Байвал өнгийг нь шалга. Хэрвээ цагаан, саарал болсон байвал ажиллахгүй байгаа гэсэн үг юм. Ихэнх антивирусүүд ажиллахгүй байгаа үедээ цагаан өнгөтэй дүрс зураг үзүүлдэг юм. Зарим нь улаанаар Х гэсэн ч байх нь бий.
Харин та дээрх антивирусийг авах боломжгүй байгаа бол үнэгүй хэрэглэж болох антивирусуудийг хэрэглэх нь зүйтэй. Учир нь тэдгээр нь байнга шинэчлэгдэж байдаг учраас огт ажиллахгүй байгаагаас хавьгүй дээр байдаг юм. Гэвч хангалттай хамгаалалт болж чадахгүй. Гэсэн хэдий ч та өөрөө вирусийг орж ирэх замыг нээгээгүй л бол үнэгүй антивирусүүд таныг хамгаалаад байж дөнгөнө. За нэгэнт антивирустэй боллоо гээд тайвширч болохгүй. Өдөр тутам шинэ вирусууд мянга мянгаараа бүтээгдэж байдаг болохоор антивирусүүдийг ч гэсэн өдөр тутам шинэчлэх хэрэгтэй байдаг. Ихэнх антивирусүүд интернэт холбоотой үед автоматаар шинэчлэгддэг юм. Интернэт байхгүй бол та антивирустээ найдах хэрэггүй. Тэгэхээр та үнэхээр хамгаалагдахыг хүсч байвал танд байнгын интернэт хэрэгтэй. Харин үнэхээр боломжгүй бол долоо хоногтоо нэг удаад тухайн программын шинэчлэлийг интернэтээс татаж аваад суулгаж байгаарай.
Одоо вирусээс яаж хамгаалах аргыг зааж өгье.
1. Гадны флаш дискийг залгах, CD уншуулах зэрэг гадны зүйлийг залгах үедээ автоматаар уншуулахгүй байх хэрэгтэй. Жишээлбэл флаш хийхэд танд сонголт бүхий цонх нээгддэг шүү дээ. Эсвэл өөр зүйлс нээгдэж таны ямар нэг юман дээр даруулах гэдэг. Тэгэхээр та түүнийг нь шууд хаагаад хөтчөө ашиглаад флаш дискийг харах хэрэгтэй. Флаш диск вирустэй, та антивирусгүй бол та шууд л вирустэх тул та антивирусгүй бол огт флаш гэх мэт зүйлсийг залгаж болохгүй.
2. Интернэтээр хэсч байх үедээ та элдэв зүйлийг хэзээ ч бүү суулга. Элдэв янзын зар сурталчилгаа гэх зэргийг суулгаж болохгүй. Ихэнх тохиолдолд таныг хуурч суулгуулах гэсэн вирусүүд байдаг юм. Тэдгээр нь үүнийг суулгавал танд ашигтай, тустай, та мөнгө олж болно гэх зэргээр бичсэн байдаг.
3. Бидний өдөр тутам хэрэглэдэг Yahoo messenger нь вирусний уурхай юм. Түүнээс хамгаалахыг хүсвэл та найз нөхдөөсөө ирж байгаа олон төрлийн холбоосууд дээр дарах хэрэггүй. Та анзаарсан бол хэзээ ч ангилиар ярьж байгаагүй найзууд чинь миний нүцгэн зургийг үзээрэй энэ тэр гэсэн англи үгийг дарах холбоосын хамт явуулж байсан байх. Тэр бол вирусийн хийж байгаа ажил бөгөөд найзад чинь огт хамаагүй. Зүгээр л түүнд суусан вирус ажлаа хийж байгаа юм.
4. Дараагийн зүйл бол захиа. Захианд вирус хамтад нь ихээхэн илгээдэг бөгөөд түүнийг нээхэд л та вирустэнэ. Танд танихгүй хүнээс танихгүй захиа ирсэн байвал нээх хэрэггүй. Ихэнхдээ ангуучид маань та тэдэн сая доллар хожлоо, та энэ уралдаанд түрүүллээ гэсэн захиа ирүүлдэг. Та ямар нэг уралдаанд оролцоогүй л юм бол юу гэж түрүүлж, мөнгө төгрөг авах билээ.
5. Элдэв зүйлийг хэзээ ч бүү суулга! Хүмүүс элдэв зүйлийн программ хаанаас ч юм олоод суулгачихсан байдаг. Мэдээж танд хэрэгтэй таны ажилд нэмэртэй программаа та өөрөө олоод мэдээд суулгаж байвал айх аюулгүй. Харин интернэтээс олсон, юуг нь мэдэхгүй элдэв программ. Саяхан би нэг найзынхаа компьютерийг засахад 20 шахуу төрлийн юу нь мэдэгдэхгүй программ байв. Түүний ихэнх нь интернэт сурталчилгаа үзүүлэгч вирусүүд байсан бөгөөд түүний антивирусийг тэдгээр нь эвдсэн байсан юм.
6. Порно!!! Порно болон эротик, хулгайн программ хангамжийн буюу хакеруудын сайтаар зочилж огт болохгүй! Энэ бол миний танд хэлэх хамгийн том анхааруулга. Хүмүүс мэдээж ихэнх нь ийм сайтуудаар тэнэх дуртай байдаг. Гэхдээ эдгээр сайтууд нь антивирустэй байсан ч гэсэн хялбархан танд үүрлэж антивирусийг чинь ажиллагаагүй болгодог. 7. Хэд хэдэн антивирус суулгаж болохгүй. Зарим хүмүүс би гурван антивирустэй яах ч үгүй гэж ярьж явдаг. Үнэндээ бол нэг антивирус нь нөгөөгөө ажиллагаагүй болгочихдог юм. Жишээлбэл, зөвхөн вирусээс хамгаалдаг программ дээр Spyware –с хамгаалдаг программ нэмж суулгаж болно. Гэхдээ л ихэнх тохиолдолд ингэх шаардлага байхгүй. Сүүлийн үеийн программууд эдгээрийг бүгдийг нь багтаачихсан байдаг юм.
Дээрх сануулгуудыг та хүлээж аваагүй бол та мянга антивирустэй байгаад ч хэрэггүй. Учир нь та өөрөө вирус гэдэг зүйлийг орж ирэх бололцоог нь хангаж өгч байгаа тул таны буруутай үйл ажиллагааны дүнд таны антивирус ажиллахгүй болон та вируст баригдана. Харин нэгэнт вирустсэн бол ихэнхдээ та өөрөө устгах боломжгүй! Мэргэжлийн хүнд хандахыг зөвлөж байна. Энэ талаар мэдлэг муугаас компьютер дээрээ байсан олон хэрэгтэй мэдээлэл, ажлаа устгах уршигтай.
Харин та дээрх антивирусийг авах боломжгүй байгаа бол үнэгүй хэрэглэж болох антивирусуудийг хэрэглэх нь зүйтэй. Учир нь тэдгээр нь байнга шинэчлэгдэж байдаг учраас огт ажиллахгүй байгаагаас хавьгүй дээр байдаг юм. Гэвч хангалттай хамгаалалт болж чадахгүй. Гэсэн хэдий ч та өөрөө вирусийг орж ирэх замыг нээгээгүй л бол үнэгүй антивирусүүд таныг хамгаалаад байж дөнгөнө. За нэгэнт антивирустэй боллоо гээд тайвширч болохгүй. Өдөр тутам шинэ вирусууд мянга мянгаараа бүтээгдэж байдаг болохоор антивирусүүдийг ч гэсэн өдөр тутам шинэчлэх хэрэгтэй байдаг. Ихэнх антивирусүүд интернэт холбоотой үед автоматаар шинэчлэгддэг юм. Интернэт байхгүй бол та антивирустээ найдах хэрэггүй. Тэгэхээр та үнэхээр хамгаалагдахыг хүсч байвал танд байнгын интернэт хэрэгтэй. Харин үнэхээр боломжгүй бол долоо хоногтоо нэг удаад тухайн программын шинэчлэлийг интернэтээс татаж аваад суулгаж байгаарай.
Одоо вирусээс яаж хамгаалах аргыг зааж өгье.
1. Гадны флаш дискийг залгах, CD уншуулах зэрэг гадны зүйлийг залгах үедээ автоматаар уншуулахгүй байх хэрэгтэй. Жишээлбэл флаш хийхэд танд сонголт бүхий цонх нээгддэг шүү дээ. Эсвэл өөр зүйлс нээгдэж таны ямар нэг юман дээр даруулах гэдэг. Тэгэхээр та түүнийг нь шууд хаагаад хөтчөө ашиглаад флаш дискийг харах хэрэгтэй. Флаш диск вирустэй, та антивирусгүй бол та шууд л вирустэх тул та антивирусгүй бол огт флаш гэх мэт зүйлсийг залгаж болохгүй.
2. Интернэтээр хэсч байх үедээ та элдэв зүйлийг хэзээ ч бүү суулга. Элдэв янзын зар сурталчилгаа гэх зэргийг суулгаж болохгүй. Ихэнх тохиолдолд таныг хуурч суулгуулах гэсэн вирусүүд байдаг юм. Тэдгээр нь үүнийг суулгавал танд ашигтай, тустай, та мөнгө олж болно гэх зэргээр бичсэн байдаг.
3. Бидний өдөр тутам хэрэглэдэг Yahoo messenger нь вирусний уурхай юм. Түүнээс хамгаалахыг хүсвэл та найз нөхдөөсөө ирж байгаа олон төрлийн холбоосууд дээр дарах хэрэггүй. Та анзаарсан бол хэзээ ч ангилиар ярьж байгаагүй найзууд чинь миний нүцгэн зургийг үзээрэй энэ тэр гэсэн англи үгийг дарах холбоосын хамт явуулж байсан байх. Тэр бол вирусийн хийж байгаа ажил бөгөөд найзад чинь огт хамаагүй. Зүгээр л түүнд суусан вирус ажлаа хийж байгаа юм.
4. Дараагийн зүйл бол захиа. Захианд вирус хамтад нь ихээхэн илгээдэг бөгөөд түүнийг нээхэд л та вирустэнэ. Танд танихгүй хүнээс танихгүй захиа ирсэн байвал нээх хэрэггүй. Ихэнхдээ ангуучид маань та тэдэн сая доллар хожлоо, та энэ уралдаанд түрүүллээ гэсэн захиа ирүүлдэг. Та ямар нэг уралдаанд оролцоогүй л юм бол юу гэж түрүүлж, мөнгө төгрөг авах билээ.
5. Элдэв зүйлийг хэзээ ч бүү суулга! Хүмүүс элдэв зүйлийн программ хаанаас ч юм олоод суулгачихсан байдаг. Мэдээж танд хэрэгтэй таны ажилд нэмэртэй программаа та өөрөө олоод мэдээд суулгаж байвал айх аюулгүй. Харин интернэтээс олсон, юуг нь мэдэхгүй элдэв программ. Саяхан би нэг найзынхаа компьютерийг засахад 20 шахуу төрлийн юу нь мэдэгдэхгүй программ байв. Түүний ихэнх нь интернэт сурталчилгаа үзүүлэгч вирусүүд байсан бөгөөд түүний антивирусийг тэдгээр нь эвдсэн байсан юм.
6. Порно!!! Порно болон эротик, хулгайн программ хангамжийн буюу хакеруудын сайтаар зочилж огт болохгүй! Энэ бол миний танд хэлэх хамгийн том анхааруулга. Хүмүүс мэдээж ихэнх нь ийм сайтуудаар тэнэх дуртай байдаг. Гэхдээ эдгээр сайтууд нь антивирустэй байсан ч гэсэн хялбархан танд үүрлэж антивирусийг чинь ажиллагаагүй болгодог. 7. Хэд хэдэн антивирус суулгаж болохгүй. Зарим хүмүүс би гурван антивирустэй яах ч үгүй гэж ярьж явдаг. Үнэндээ бол нэг антивирус нь нөгөөгөө ажиллагаагүй болгочихдог юм. Жишээлбэл, зөвхөн вирусээс хамгаалдаг программ дээр Spyware –с хамгаалдаг программ нэмж суулгаж болно. Гэхдээ л ихэнх тохиолдолд ингэх шаардлага байхгүй. Сүүлийн үеийн программууд эдгээрийг бүгдийг нь багтаачихсан байдаг юм.
Дээрх сануулгуудыг та хүлээж аваагүй бол та мянга антивирустэй байгаад ч хэрэггүй. Учир нь та өөрөө вирус гэдэг зүйлийг орж ирэх бололцоог нь хангаж өгч байгаа тул таны буруутай үйл ажиллагааны дүнд таны антивирус ажиллахгүй болон та вируст баригдана. Харин нэгэнт вирустсэн бол ихэнхдээ та өөрөө устгах боломжгүй! Мэргэжлийн хүнд хандахыг зөвлөж байна. Энэ талаар мэдлэг муугаас компьютер дээрээ байсан олон хэрэгтэй мэдээлэл, ажлаа устгах уршигтай.
http://share4all.miniih.com/index.php//home/post/226
Компьютерын хөгжлийн үе шатууд
Компьютерын хөгжлийн үе шатууд
Компьютерын хөгжлийн үе шат (computer generation) гэдэг нь тооцоолох электрон техникийн хөгжлийн түүхийг илтгэдэг ойлголт юм. Өнөөгийн байдлаар компьютерын хөгжлийн 4 үе шат өнгөрөөд байна. Үе солигдох болгонд компьютерын овор хэмжээ багасч, харин хүчин чадал нь нэмэгдэж байгаа.
I үе (1946-1958) – электрон ламп
Энэ үеийн компьютерууд нүсэр том хэмжээтэй, удаан, бас өндөр өртөгтэй байв. Тэдгээрийн гол төлөөлөгч нь 1946 онд Преспер Экерт (Presper Eckert), Жон Мохли (John Mauchly) нарын угсарсан ENIAC (Electronic Numerical Integrator And Computer) хэмээх анхны электрон тооцоолох төхөөрөмж юм. Энэ нь 10-тын тооллын системд ажилладаг компьютер байв. Түүний цахилгаан хэлхээнд электрон ламп (vacuum tube) хэмээх элементийг ашигласан байжээ. Энэ нь агаарыг нь соруулж, вакуумжуулсан шилэн хорго бөгөөд дотроо электродууд агуулна. Электродууд эсрэгээр цэнэглэгдсэн тохиолдолд энд электроны урсгал үүснэ. Энэ урсгалыг удирдан гүйдэл хүчдэлийн өсгөгч (amplifier) эсвэл логик түлхүүрийн (switch) горимд ажиллаж болдог байна. Ө.х. сул цахилгаан дохиог хүлээн аваад өсгөж гаргах, цахилгаан дохионы урсгалыг агшин зуур хаах/нээх боломжтой юм. ENIAC компьютер ойролцоогоор 18 мянган электрон ламп агуулсан байжээ. Тухайн үеийн электрон ламп хүний эрхий хуруун чинээ хэмжээтэй байсан тул ENIAC овор хэмжээ маш том хэмжээтэй болсноос гадна маш их цахилгаан хэрэглэж, маш их халдаг байв. Тиймээс аварга том компьютерыг хөргөхийн тулд мөн аварга том хөргүүрүүдийг ашигладаг байжээ.
ENIAC-ийн дараагаар EDVAC (Electronic Discrete Variable Automatic Computer) , UNIVAC (UNIVersal Automatic Computer) г.м. электрон ламп бүхий компьютерууд бүтээгдсэн билээ. Харин ENIAC-аас ялгаатай нь эдгээр компьютерууд Фон Нейманы зарчмуудыг хэрэгжүүлсэн байлаа (2-тын тоололд ажилладаг, програмаа өөртөө хадгалдаг г.м.). Энэ үеийн компьютеруудын мэдээлэл боловсруулах хурд ойролцоогоор 10-20 khz.
II үе (1959-1964) – транзистор
Энэ үеийн компьютеруудэд транзистор хэмээх хагас дамжуулагч элемент ашиглагдсан байв. Транзистор нь мөн л цахилгаан гүйдлийг өсгөж юм уу логик түлхүүр мэтээр ажилладаг байна. Гэхдээ электрон лампыг бодвол илүү хурдан, илүү найдвартай, овор хэмжээ багатай бас үйлдвэрлэлийн өртөг хямд байв. Нэг транзистор ойролцоогоор 40 электрон лампыг орлох ажээ.
Транзисторыг цахиур г.м. хатуу материалаар хийдэг. Цахиур бол газрын гадаргын ¼-ийг бүрдүүлдэг, маш элбэг байдаг элемент юм. Тиймээс транзисторыг үйлдвэрлэх зардал маш хямд ажээ. Транзистор нь электрон лампыг бодвол цахилгааныг илүү хурдан бас сайн дамжуулдаг байна. Транзистор нь овор хэмжээгээр ч гэсэн электрон лампаас хамаагүй жижиг бөгөөд түүнтэй харьцуулахад бараг л халдаггүй гэж хэлж болно.
Ийнхүү компьютерын техникийн үйлдвэрлэлд транзистор нэвтэрснээр тооцоолох электрон техникийн хөгжлийн шинэ үе тавигджээ.
III үе (1965-1970) – интеграл схем
Транзистор хэрэглэх болсон нь компьютерын техникийн хөгжилд гарсан том дэвшил байв. Аль болох олон транзистор агуулсан бол компьютерын хурд хүч нь төдий чинээ нэмэгдэж байв. Гэхдээ бас өөрийн гэсэн бэрхшээлийг бий болгосон.
Транзисторын тоо олшрох тусам цахилгаан хэлхээний бүтэц улам нарийн, төвөгтэй болж байв. Учир нь маш олон тооны тусдаа транзисторуудыг өөр хооронд нь болон бусад электрон эд ангиудтай холбож гагнан хэлхээнд байрлуулах хэрэгтэй болно. Энэ нь зардал ихтэй, бас схем алдаатай хийгдэх эрсдлийг нэмэгдүүлж байв.
Интеграл схем (Integrated Circuit - IC) буюу микросхем хэрэглэх болсноор дээрх бэрхшээлийг даван туулсан төдийгүй компьютерын техникийн хөгжлийн шинэ үеийг эхлүүлсэн гэж үздэг байна.
ИС гэдэг нь өөр дээрээ асар олон тооны бичил транзисторыг агуулсан, маш бага хэмжээтэй (хэдэн см2) цахиурын ялтас юм. Заримдаа микросхем, заримдаа хагас дамжуулагч чип гэж нэрлэнэ. Технологийн хувьд, олон тооны бичил транзистор болон бусад электрон эд ангиудыг урьдчилан тодорхойлсон схемийн (загварын) дагуу цахиурын ялтас дээр “хэвлэх” ө.х. “ургуулах” замаар ИС-ийг гаргаж авдаг байна.
Ингэж маш бага орон зайд асар олон логик элементийг цуглуулж чадсанаар нэг элементээс нөгөө рүү цахилгаан дохио дамжихад зарцуулах хугацаа эрс багасна. Үр дүнд нь мэдээж компьютерын тооцоо хийх хурд ихэсч, нэг секундэд гүйцэтгэх үйлдлийн тоо нэмэгдэнэ. Мөн шаардагдах тэжээлийн хэмжээ багасч, энергийн алдагдал багасч, зардал буурсан байна.
Компьютерын овор хэмжээ эрс багасч жижиг шүүгээний эрэмбэтэй болсон байна.
Орчин үеийн компьютер нэг биш харин түүнээс олон ИС-үүдийг агуулдаг. Эдгээр ИС-үүд нь хамтдаа эх хавтан (motherboard) дээр байрлаж байдаг.
ИС анх компьютерын техникт ашиглагдаж эхэлнээс хойш өнөөдрийг хүртэлх болон цаашдын түүний хөгжлийн төлвийг Мурын хууль үзүүлдэг.
IV үе (1971-одоо) – микропроцессор
Компьютерын хөгжлийн 4 дэхь үе бол микропроцессорын эрин үе юм.
Микропроцессор бол процессорын үүрэг гүйцэтгэдэг интеграл схем юм.
1970-аад оны эхээр Intel компанийн ажилтан Эдвард Хофф (Edward Hoff) харандааны балруулын чинээ хэмжээтэй, тооцон бодох болон логик үйлдэл хийж чадах схем агуулсан Intel-4004 хэмээх чип бүтээсэн нь анхны микропроцессор хэмээн өнөөдөр тооцогддог байна. Энэ нь 2300 транзистор агуулсан, секундэд ойролцоогоор 108 мянган үйлдэл хийдэг процессор байсан байна. Intel-4004 микропроцессорын дараагаар Intel-8008 микропроцессор бүтээгдсэн байна. Эдгээр микропроцессорууд компьютерт биш харин тооны машинд ашиглагдсан байжээ.
1974 онд Intel-8080 микропроцессор бүтээгдсэн байна. Түүний чипэнд 4500 транзистор агуулагдсан байв.
Энэ үеэс микропроцессорыг компьютерын үндсэн компонент болгон ашиглах эхлэл тавигдсан гэж үздэг байна. Микропроцессор бүхий компьютерыг микрокомпьютер хэмээн нэрлэх болсон байна. Мөнхүү 1974 онд Эдвард Робертс хэмээх инженер Altair-8800 хэмээх микрокомпьютерыг угсарсан байна. Энэ компьютер худалдаанд гармагцаа маш их эрэлттэй болж чаджээ. Уг компьютерт Intel-8080 микропроцессорыг ашигласан байна.
Овор хэмжээ багатай микрокомпьютерууд бий болсон нь хувь хүмүүс өөртөө зориулж тэдгээрийг худалдаж авах боломжийг бүрдүүлж, харгалзах зах зээлийг бас нээж өгчээ.
1976 онд Стив Возняк (Steve Wozniak), Стив Джобс (Steve Jobs) нар Apple компанийг үүсгэн байгуулж, Apple-I микрокомпьютерыг угсарсан байна. 1977 онд Apple-II микрокомпьютер худалдаанд гарсан байна.
1981 онд IBM компани, тухайн үед Intel-ээс гаргаад байсан Intel-8088 микропроцессор бүхий IBM PC хэмээх микрокомпьютерыг худалдаанд гаргаснаар хэн бүхний мэдэх персонал компьютерын эрин үе эхэлжээ.
Компьютер гэж юу вэ?
Компьютер гэдэг нь нэг буюу хэд хэдэн төв процессор өгөдсөн заавар буюу программын дагуу өөрийн системийн төхөөрөмжүүдтэй мэдээлэл дамжуулах шугамуудаар харилцаж, мэдээллийг солилцох ба боловсруулан, тэдгээрийн үйл ажиллагааг удирдах цогц байгууламж юм.
Компьютер нь маш олон дүрс, хэлбэрээр байдаг. Орчин үеийн компьютертэй төстэй төхөөрөмжүүд нь 20-р зууны дунд үед (1940 - 1941 оны үе) гарсан боловч компьютер гэдэг ухагдахуун ба компьютертэй төстэй машинууд урьд нь байсан. Анхны цахилгаан компьютерууд нь бүтэн өрөөг дүүргэхээр хэмжээтэй байсан ба энэ нь хэдэн зуун персонал компьютерын иддэг хүчээр ажилладаг байжээ. Орчин үеийн компьютерууд нь өмнөх үеийнхтэй харьцуулахад маш жижиг төхөөрөмжүүдтэй ба үүнээс сая, тэрбум дахин илүү хүчин чадалтай. Өнөө үед бол энгийн компьютерууд нь бугуйн цаганд таарахаар жижиг хэмжээтэй байж болох бөгөөд цагны зайгаас хүчээ авах боломжтой болсон.
Персонал компьютерууд нь мэдээллийн эрин үеийн бэлгэ тэмдэг болсон ба ихэнх хүмүүсийн "компьютер" гэхээр санаанд ордог зүйл болсон. Харин өнөө үед хамгийн өргөн тархсан компьютерын төрөл нь тусгай зориулалтын компьютерууд юм. Эдгээр нь бусад төхөөрөмжийг удирддаг маш жижиг төхөөрөмжүүд юм. Жишээ нь, тусгай зориулалтын компьютерууд нь үйлдвэрийн машинууд, дижитал аппаратууд, хүүхдийн тоглоомуудад байдаг.
Компьютеруудын программууд гэдэг нэртэй заавруудыг хадгалах ба үйлдэж чадах явдал нь тэдгээрийг маш олон чадвартай болгодог ба тооны машинуудаас ялгадаг. Чурч-Турингын онол нь энэ чадварыг тодорхойлсон математикийн баримт юм:
- "Бага ч хамаагүй хүчин чадалтай ямар нэг компьютер бол өөр ямар ч компьютертай ижил үүрэг даалаврыг биелүүлж чадна."
Энэ нь, персонал дижитал туслагчаас авахуулаад суперкомпьютер хүртэлх хүчин чадал ба багтаамжтай компьютерууд бол нэгэн адил үүрэг даалгаврыг хэрэгцээт багтаамж, цаг хугацаатайгаар биелүүлж чадна гэсэн үг юм.
Дэлхий нийтийн вэб WWW
Äýëõèé íèéòèéí âýá WWW
Äýëõèé íèéòèéí âýá WWW èíòåðíåòèéí íýãýí õýñýã áºãººä äýëõèé äàÿàð òàðõñàí êîìïüþòåð¿¿ä äýõ àñàð èõ õýìæýýíèé ìýäýýëëèéí öóãëóóëãà þì. Äýëõèé íèéòèéí âýáèéã Web, WWW, W3 ãýæ òýìäýãëýíý.
Âýáèéí áàðèìò áè÷ãèéã Âýá õóóäàñ ãýæ íýðëýõ áà ò¿¿íä áè÷èã, çóðàã, äóó àâèà, ä¿ðñ áè÷ëýã áàéæ áîëíî.
Çàðèì âýá îëîí àøèãëàãäàõ òóë ò¿¿íä õîëáîãäîõ òºâºãòýé, ìýäýýëýë àâàõàä õóãàöàà èõ àëäàæ áîëçîøã¿é. Ýíý òîõèîëäîëä ò¿ð àçíààä äàõèí õîëáîãäîõ ãýæ îðîëäîîä ¿çýõ õýðýãòýé.
Âýá òºâ ãýäýã íü êîëëåæ, èõ äýýä ñóðãóóëü, òºð çàñãèéí áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿ì¿¿ñèéí ç¿ãýýñ ýðõëýí òîëèëóóëæ áóé Âýá õóóäàñíû öóãëóóëãà þì.
Âýá õóóäàñ á¿ð èæèë çàãâàðûí õàÿãòàé áàéíà. ¯¿íèéã òîâ÷îîð URL ãýæ òýìäýãëýíý. URL õàÿãèéã ìýäýæ áàéãàà òîõèîëäîëä ÿìàð÷ âýá õóóäñûã äýëãýöíýý õÿëáàðõàí ãàðãàæ áîëíî.
Á¿õ âýá õóóäàñíû áàéðëóóëàã÷ áóþó URL íü õîëáîîñ áè÷èã äàìæóóëàõ ïðîòîêîë (HyperText Transfer Protocol) ãýñýí ¿ãèéí òîâ÷ëîë áîëîõ http-ýýð ýõýëäýã.
Âýá õóóäàñ íü õîëáîîñ áè÷ãýýñ á¿ðäýõ áºãººä ò¿¿íä òîäðóóëàí ÿëãàñàí áè÷èãëýë áàéäàã. ¯¿íèé ñîíãîí Âýá õóóäàñíóóäûí õîîðîíä õÿëáàðõàí øèëæèæ áîëíî. Òîäðóóëàí ÿëãàñàí áè÷ãèéã ñîíãîæ, òóõàéí êîìïüþòåðò áàéãàà ººð õóóäàñ áóþó ýñâýë ººð áàéãóóëëàãà, ººð óëñ îðíû êîìïüþòåðò áàéãàà Âýá õóóäñûã õàðæ áîëíî.
Web browser áîë âýáýä õàíäàí ìýäýýëëèéã íü äýëãýöíýý õàðóóëàõ ïðîãðàì þì.
Íýðò çóó÷ - Netscape Navigator áîë ºíººãèéí õàìãèéí íýðò çóó÷ þì. ̺í Microsoft Internet Explorer, NCSA Mosiac çýðýã çóó÷èéã îëîí õ¿í àøèãëàäàã.
Òàíàé âýáýä àéë÷ëàõ çî÷èíã ìýíä÷èëýí óãòàõ ìýäýýëëèéã Ýõ õóóäàñ (Home page) ãýíý. Âýá çóó÷èéã àæèëëóóëàõ á¿ð ýõ õóóäàñ äýëãýöíýý ãàðíà. Âýáèéí àëü õýñãèéã ýõ õóóäàñ áîëãîæ áîëíî. Ãýõäýý ò¿¿íèé õàìãèéí îíîâ÷òîé ãàðààíû öýã áàéõààð ñîíãîõ íü ÷óõàë.
Íîìûí õàâ÷óóëãà – òàíû òîãòìîë ¿çäýã âýá õóóäàñíû õàÿã íîìûí õàâ÷óóëãàä õàäãàëàãäàæ ¿ëäýíý. Íîìûí õàâ÷óóëãà íü îëîíòàà õýðýãëýõ âýá õóóäàñíû õàÿãèéã çààâàë öýýæëýõ, ò¿¿íèéã äàâòàí áè÷èõ àæëààñ ÷ºëººëíº. Õàâ÷óóëãûã õàëóóí õóóäàñ (Hotlist) Çî÷ëîõ õóóäàñ (Favorites) ãýõ çýðãýýð áàñ íýðëýíý.
Ò¿¿õ – âýá çóó÷èä õîëáîãäñîíîîñ õîéø òàíû çî÷èëñîí á¿õ âýáèéí õàÿã áàéíãà òýìäýãëýãäýõ áºãººä ò¿¿íèéã ò¿¿õ õýìýýí íýðëýíý. ¯¿íèé òóñëàìæòàéãààð òà ºìíº ¿çýæ áàéñàí õóóäñàà àãøèí çóóð äýëãýöíýý äàõèí ãàðãàæ áîëíî
Ä¿ðñ çóðàã õààõ – Äýëãýöýíä ä¿ðñ çóðàã ãàðãàõàä íèëýýä õóãàöàà øààðäàãäàõ òóë àæèëëàãààã øóóðõàéëàõ ¿¿äíýýñ òýäãýýðèéã õààæ,äýëãýöíýý ãàðãàõã¿é áàéæ áîëíî. Èíãýõýä ä¿ðñ çóðãèéí îðîíä ò¿¿íèéã òºëººëºõ òýìäýãë¿¿ð äýëãýöýíä ãàðíà.
Âýá õóóäñàíä áè÷èã, çóðàã, äóó, àâèà, õºäºë㺺íèé ä¿ðñ, âèäåî áè÷ëýã áàéæ áîëíî.
Âýáèéí çàðèì ôàéëòàé àæèëëàõàä Âýá çóó÷ààñ ãàäíà çàëãàã÷ (plug-ins) òóñëàã÷ helpers ãýãäýõ çîðèóëàëòûí ïðîãðàì øààðäëàãàòàé áîëäîã. Ýäãýýð ïðîãðàìààð çóó÷èéí ã¿éöýòãýõã¿é çàðèì ¿éëäëèéã õèéæ áîëíî. Èéì òºðëèéí îëîí ïðîãðàìûã Èíòåðíåòýýñ ¿íýã¿é àâ÷ áîëíî.
Áè÷èã – Âýáýýñ ñîíèí ñýòã¿¿ë, òîãëîîì, àëäàð ñóóòíû õýëñýí ¿ã, çóðàãòûí íýâòð¿¿ëãèéí òîéìûã óíøèæ áîëíî. Áè÷ãýí ìýäýýëýë õóðäàí äàìæèõ òóë ò¿¿íèé äýëãýöíýý äóóäàõ, òàòàí àâàõàä óäààí õ¿ëýýõã¿é.
Çóðàã – Âýá õóóäàñíààñ öîìãèéí õàâòàñíû ÷èìýãëýë, íýðò çóðàà÷äûí òóóðèâàë, ñîíãîäîã óðàí á¿òýýë çýðãèéã ¿çýæ áîëíî
Äóó àâèà – Âýá õóóäàñíààñ òåëåâèç êèíîíû äóó õºãæèì, ÿíç á¿ðèéí àâèà, ò¿¿õò õ¿ì¿¿ñèéí äóó õîîëîé çýðãèéã ñîíñîæ áîëíî.
Ä¿ðñ áè÷ëýã – Âýá õóóäàñíààñ êèíî ýâë¿¿ëýã, õ¿¿õýëäýéí êèíî, íýðò õ¿ì¿¿ñèéí ÿðèëöëàãà çýðýã õºäºë㺺íò ä¿ðñ âèäåî áè÷ëýãèéã ¿çýõ áîëîìæòîé.
Ãóðâàí õýìæýýñò îãòîðãóé – Âýá õóóäàñíààñ ãóðâàí õýìæýýñò îãòîðãóéä ä¿ðñýëñýí áèåò ä¿ðñèéã õàðæ áîëíî. Ãóðâàí õýìæýýñò ä¿ðñèéã VRML õýìýýõ áîäèò çàãâàðûí õýë àøèãëàí á¿òýýäýã. Òà õóëãàíà, ãàðûí òóñëàìæòàé ãóðâàí õýìæýýñò åðòºíöººð àÿëæ æèíõýíý áîäèò ä¿ðñèéã òîéðîí ÿâæ áîëíî.
Æàâà õýë – Æàâà (Java) õýë íü Âýá õóóäñàíä õºäºë㺺íò ä¿ðñ áè÷èã ãàðãàõ, äóó õºãæèì òîãëóóëàõ çýðýã áóñàä îëîí áîëîìæèéã ºãºõ ïðîãðàì÷ëàëûí õýë þì.
Âýá äýõ õóäàëäàà – Òà øèðýýíýýñýý õîëäîëã¿éãýýð âýáýýð äàìæóóëàí òºðºë á¿ðèéí áàðàà ¿éë÷èëãýýã çàõèàëàõ áîëîëöîîòîé.
Õóäàëäààíû öýã – Á¿õ òºðëèéí áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé òàíèëöóóëãà õóäàëäàí àâàõ áîëîëöîî îëãîõ õóäàëäààíû öýã¿¿ä âýáýä áèé. Îëîí ï¿¿ñ âýáýýð äàìæóóëàí á¿òýýãäýõ¿¿íýý ñóðòàë÷èëæ òýäãýýðèéã çàõèàëàí àâàõ áîëîìæ îëãîäîã. Âýá äàõü õóäàëäààíû ï¿¿ñèéí íýðèéí æàãñààëòûã õàÿãààð îëæ áîëíî.
Õàìãààëàëò – Çýýëèéí áàòàëãààò êàðòûí äóãààð, áàíêíû òýìäýãëýë çýðýã íóóö ìýäýýã Èíòåðíåòýýð äàìæóóëàõàä õàìãààëàëò ìàø ÷óõàë þì. Íóóö ìýäýýã âýáèéí õàìãààëàëòòàé òºâä äàìæóóëíà. Èéì òºâèéí õàÿã íü http –èéí îðîíä èõýâ÷ëýí https ãýæ ýõýëäýã.
Âýáýýñ õàéëò õèéõ.
Âýá-ýýñ ìýäýýëýë õàéõ òºëáºðã¿é ¿éë÷èëãýý îëíîîð áèé áîëæ áàéíà.
Èéì ¿éë÷èëãýýã ìºð÷èéí òóñëàìæòàéãààð õèéíý.
Õàéëòûí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ìºð÷ íü âýá õóóäñûã õÿëáàðõàí îëîõîä øààðäëàãàòàé ëàâëàõ á¿ðä¿¿ëñýí áàéäàã. Çàðèì ìºð÷ âýá õóóäàñíû ¿ã á¿ðýýð õàéëò õèéäýã áàéõàä çºâõºí õóóäàñíû íýðýýð õàéíà. Äàðààõ âýá òºâººñ òºðºë á¿ðèéí ìºð÷èéí íýðèéí æàãñààëòûã îëæ áîëíî.
Íýð÷ ìºð÷ - âýáýýñ ìýäýýëýë õàéõàä ò¿ãýýìýë õýðýãëýãäýõ ãóðâàí ìºð÷ áèé. Ñîíèðõñîí ìýäýýëëýý îëîõäîî óðëàã, ñïîðò ãýõ ìýò óã ìýäýýëëèéí òºð뺺ð , ýñâýë òîäîðõîé íýã ¿ã áóþó ñýäâýýð õàéëò õèéæ áîëíî.
Öàõèì øóóäàí –E-mail
Äýëõèéí àëü ÷ îðíû õ¿ì¿¿ñòýé öàõèì øóóäàí ñîëèëöîæ áîëíî. Õàìòðàí àæèëëàãñàä íàéç íºõºä ãýð á¿ëèéíõýíäýý çàõèäàë èëãýýõ õàìãèéí øóóðõàé, õÿëáàð ¿íý õÿìäòàé àðãà áîë öàõèì øóóäàí þì.
Öàõèì øóóäàíãèéí ïðîãðàì – Çàõèäàë çóðâàñ èëãýýõ, õ¿ëýýí àâàõ, çîõèöóóëàõ, àæèëëàãààã ã¿éöýòãýíý. Ò¿ãýýìýë õýðýãëýõ ïðîãðàìûí òîîíä Netscape Mail, Eudora îðäîã.
Öàõèì øóóäàíãèéí õàÿã – öàõèì øóóäàíãèéí õàÿãèéã ìýäýæ áàéâàë õààíàõûí õýíä ÷ çàõèäàë çóðâàñ èëãýýæ áîëíî. Öàõèì øóóäàíãèéí õàÿã íü Èíòåðíåò äýõ øóóäàíãèéí õàéðöàãíû áàéðëàëûã òîäîðõîéëíî.
Õàÿãèéí á¿ðäýë – öàõèì øóóäàíãèéí õàÿã íü õî¸ð õýñãýýñ á¿ðäýíý Òýäãýýðèéã @ àò òýìäýãýýð òóñãààðëàí õîîðîíä íü ÿìàð ÷ ñóë çàéã¿é áè÷íý. Õýðýãëýã÷èéí íýð – õóâü õ¿íèé á¿ðòãýëèéí íýð áºãººä ýíý íü æèíõýíý, îðëóóëñàí, íóóöàëñàí íýð áàéæ áîëíî.
Ýçýìøëèéí íýð – Õýðýãëýã÷èéí á¿ðòãýëèéí áàéðøëûã çààíà. Ýçýìøëèéí íýðèéí ÿíç á¿ðèéí õýñãèéã õîîðîíä íü öýãýýð òóñãààðëàíà.
Áàéãóóëëàãà áà óëñ îðîí - öàõèì øóóäàíãèéí õàÿãèéí ñ¿¿ë÷èéí õýäýí òýìäýãò íü ãîë òºëºâ òóõàéí õ¿íèé õàðúÿàëàë òóõàéëáàë, óëñ îðîí áàéãóóëëàãûí íýðèéã çààíà.
Com-õóäàëäàà
Edu- áîëîâñðîë
Gov-òºð çàñàã
Mil- áàòëàí õàìãààëàõ
Net-ñ¿ëæýý
Org- àøãèéí áóñ áàéãóóëëàãà
Çàõèäàë áè÷èõ – ñàíàë áîäëîî ñîëèëöîõ ìýäýýëýë àâàõ çîðèëãîîð çàõèäàë èëãýýæ áîëíî.
Çàõèäëàà àëäààã¿é îéëãîìæòîé áè÷èõ íü ÷óõàë. Çàðèì õ¿ì¿¿ñ èðñýí ìýäýýëýë çàõèäëûã òýð á¿ð íÿãòëàí ¿çýõã¿é ó÷èð òàíû çàõèäëûí àëäààã çàëðóóëàí óíøèíà ãýæ íàéäàõ õýðýãã¿é.
Òºëáºð – Èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýýíèé òºëáºð õèéñýí òîõèîëäîëä öàõèì øóóäàí èëãýýõ õ¿ëýýí àâàõ á¿ðäýý òºëáºð òºëºõ øààðäëàãàã¿é. Ò¿¿ãýýð ÷ áàðàõã¿é òà õè÷íýýí ÷ óðò çàõèäëûã õààøàà ÷ èëãýýñýí íýìýëò õºëñ òºëºõã¿é. Àëñ õîëûí çàéä óòñààð ÿðèõûí îðîíä öàõèì øóóäàíãààð áè÷èã èëãýýõ íü ìºí㺠õýìíýíý.
Áè÷èõ àðãà – Çóðâàñ çàõèäëûã îéëãîìæòîé, òîâ÷ òîäîðõîé, ä¿ðìèéí àëäààã¿é áè÷èõ õýðýãòýé. Òàíû çàõèäëûã õ¿ëýýí àâààä å㺺äºí áè÷ñýí ç¿éëèéã òàíü áóðóó îéëãîæ áîëçîøã¿éã àíõààðààðàé.
Çàõèäàë áè÷èõ çºâëºìæ
Ñýòãýëèéí õºäºë㺺í - èíýýìñýãëýë áà ñýòãýëèéí õºäºë㺺íèéã èëýðõèéëýõ òóñãàé òýìäýãòèéã çàõèäàë çóðâàñòàà îðóóëàí áàÿæóóëæ áîëíî. Äooðõ òýìäýãòèéã òàë á¿ð òèéø íü ýðã¿¿ëæ õ¿íèé ñýòãýëèéí ÿíç á¿ðèéí òºëºâ áàéäëûã èëýðõèéëíý.
GESTURE CHARACTERS
Cry :’-(
Frown :-(
Indifferent :-I
Laugh :-D
Smile :-)
Surprise :-O
Wink ;-)
Çàõèäàë áè÷èõäýý òîì æèæèã ¿ñãèéã ä¿ðìèéí äàãóó õýðýãëýõ íü ç¿éòýé. Çóðâàñûã òîì ¿ñãýýð áè÷äýãã¿é.
Subscribe to:
Posts (Atom)