2010/12/08

Шилэн кабель гэж юу вэ?

Англи хэл дээр Fiber Optic гэдэг бөгөөд монголчилбол Оптик Шөрмөс гэх юмуу даа. Үндсэндээ Шилэн Шөрмөс ч гэж болно. Энэхүү хүний үсний ширхэг шиг нарийхан шилэн шөрмөсийг олноор нь багцлаад нэг кабель болгосныг ШИЛЭН КАБЕЛЬ гэдэг байна. Сигналыг гэрэл хэлбэрт оруулаад дамжуулдаг болохоор хурд нь гэрлийн хурд шиг л гэж ойлгож болно. Өнөөхөндөө эрдэмтдийн хэрэглэж байгаа хамгийн өндөр хурд бол гэрлийн хурд шүү дээ. Үүнээс цаашхи хурдыг гаргаж, хэрэглэж чадаагүй л байгаа. Түүнчлэн гэрэл хэлбэрт оруулсан болохоор алс хол зайд алдагдалгүйгээр дамжуулдаг нь түүний гайхамшиг юм.

Сониуч зандаа хөтлөгдөөд нэг ширхэг шөрмөсийг томруулдаг шилээр харвал голд нь цэвэр шилээр хийсэн цөм байна. Түүнийг тойроод гэрлийг ойлгох зориулалттай тусгай шилэн материал бүрхэнэ. Ингэснээр цөм доторх гэрэл гадагшлахгүйгээр зөвхөн цөм дотроо ойгоод л байх боломж бүрдэх юм. Мэдээж түүнийг гадуур хамгаалалтын пластик материалаар бүрсэн байна.

Эдгээр шөрмөсийг хэдэн зуугаар нь магадгүй хэдэн мянгаар нь багцлаад гадуур нь Jacket гэж нэрлэх хамгаалалтын бүрээсээр бүрсний дараа та бидний хэрэглэх ёстой Шилэн кабель бүрдэж байгаа юм.

Дан горимтой шөрмөс нь 9 микроны диаметртэй цөмтэй байх бөгөөд лазер гэрэл дамжуулдаг бол олон горимтой нь 62,5 микроны диаметртэй ба Хэт улаан туяаны гэрэл дамжуулдаг онцлогтой.

Шилэн кабель хэрхэн ажилладаг вэ?
Хэрвээ урт шулуун коридорт гар чийдэн тусгавал ямар ч асуудал алга. Гэрэл явсаар байгаад нөгөө талд хүрэх нь тодорхой. Гэтэл тахиралдсан коридорт асуудал үүснэ. Тэгвэл та гэрлийг нөгөө талд хүргэхийн тулд замд нь толь тавих хэрэгтэй болно шүү дээ. Гэтэл байдлыг бүр хүндрүүлж олон тийшээ мушгирсан хонгил гэж төсөөлье. Энд тэнд баахан толь тавьж байснаа сүүлдээ мэргэн арга олно. Энэ бол ханаа толиор хийх явдал юм. Хичнээн ч тахиралдлаа гэсэн гэрэл ойсоор байгаад очих газраа хүрнэ. Тэгэхээр та шилэн шөрмөс дотор юу болдгийг бараг мэдчихлээ шүү дээ.

Гол бүтэц болох цөм нь өөрөө шилээр хийгддэг тул элдэв соронзон орон, долгион зэрэг гаднын хүчлэлд өртөх нь бага, ер нь бол гадаад орчноос сайн хамгаалагдсан бүтэцтэй байдаг нь завшаантай хэрэг юм. Их хэмжээний мэдээллийг шилэн кабелиар алс зайд, алдагдалгүйгээр өндөр хурдаар гэрлийн дохионы хэлбэрт дамжуулах боломжтой тул орчин үеийн сүлжээний дамжуулах систем, магистраль хэлхээнд өргөн ашиглахад тун тохиромжтой.

Метал болоод бусад материалаар хийсэн кабелиуд одоо ч гэсэн өргөн хэрэглэгдсээр л байгаа. Жишээ нь “МЦХ” ХХК-ийн зэс кабель, Кабелийн телевизийн цагаан зэргийг дурдаж болно. Эдэнтэй харьцуулбал шилэн кабель нь дараах онцлогтой.

-Зурвасны өргөн харьцуулшгүй их. Өөрөөр хэлбэл зэс утсаар дамжуулах хамгийн их мэдээлэл нь тодорхой төвшинд хүрээд зогсдог бол шилэн кабелиар дамжих мэдээллийг өнөөхөндөө хязгааргүй их гээд ойлгочиход болно. Ийм учраас л видео дүрсээ харж ярих гэх мэтийн шаардлагуудыг биелүүлэхэд шилэн кабель л гол үүрэг гүйцэтгэнэ. 108 инчийн асар том дэлгэц дээр нарийвчлал өндөртэй гарах аварга HD видео дүрсийг дамжуулахад шилэн кабелийн тун өчүүхэн хэсэг л ашиглагдана гээд бод доо.

-Илүү нимгэн, илүү тунгалаг. Шилэн шөрмөс тун нарийхан тул нийт утас хэтэрхий том биш байдаг.

-Тоон системтэй тул өгөгдөл алдагдах, хурд унах аюулгүй.

-Шил, гэрэл ашигладаг тул гаднын нөлөөлөлд автах нь бага. Жишээ нь халуун хүйтэн, соронзон гэх мэт.

Шилэн кабельд ганц сул тал байдаг нь түүнийг суурилуулахад өртөг зардал өндөртэй байдаг. Гэвч нэгэнт суурилуулчихсаны дараа хэрэглээд ирэхээр маш ашигтай болох бөгөөд улс орны хэмжээнд авч үзвэл түүнийг аль болох л эртхэн суурилуулаад хэрэглэж байх нь аль алиндаа өлзийтэй. Яагаад гэвэл түүний найдвартай, тогтвортой, өндөр хурдтай гэх мэт олон давуу талууд нь амьдралд тун чухал юм.

Монгол дахь шилэн кабель
Улс орон хэдий чинээ их шилэн кабелиар хэрүүлнэ төдий чинээ хөгжил нь түргэсдэг гэх юм. Энэ үнэн болов уу. Батлахын тулд бодит тоо баримтыг түшиглэх хэрэгтэй.

Жишээ нь бидний хамгийн ойрын жишээ авч болохуйц орон бол Япон болоод Өмнөд Солонгос юм. Тэд мэдээлэл дамжуулах гол сувгаараа Шилэн кабелийг нэгэнт сонгосон. Яагаад гэвэл хэрэглэгчид улам хурдан буюу супер бөгөөд найдвартай холболтыг хүсэх болсноор шилэн кабель гарцаагүй оновчтой шийдэл болоод байна. OECD-ийн өргөн зурвасын холболтын талаар гаргасан судалгаанд шилэн кабель тэргүүлэх зэрэгт очсоныг шууд баталсан юм. Тухайлбал Өмнөд Солонгосын 100 оршин суугчид дотор 8.4 ширхэг DSL холболт (телефон утасны шугам ашиглах), 10.5 ширхэг кабель телевизийн шугам ашиглах холболт оногдож байгаа бол 12.2 ширхэг хүн шилэн кабель ашигласан байна гээч. Өөрөөр хэлбэл шилэн кабелийн холболт нөгөө 2-оо гүйцсэн байна. Японд мөн ялгаагүй 100 айлд DSL 9.6, Cable 3.1, Шилэн Кабель 10.2 хувьтай байна. Харин манайхыг оруулаад бусад орнуудад DSL холболт нь хамаагүй өндөр хувьтай байгаа юм.

Үндсэндээ шилэн кабелийн улсад өгдөг өндөр ач холбогдлыг олж харсан Япон, Солонгос хоёр түрүүлж хөдөлсний ачаар иргэдийнхээ ихэнхийг шилэн кабелиар холбож дөнгөжээ. Үнэхээр гайхалтай. Одоо эдгээр улсуудын хөгжлийг гэрлийн хурдтай зүйрлэж болох юм. Гэтэл Америкад энэ харьцаа дөнгөж DSL 10.1, Cable 13.2, Fiber 0.9 байгаа нь харамсалтай. Мэдээж монголд бүр базаахгүй дүн гарна. 2007 оны сүүлээр гаргасан ойролцоо дүнгээр бол DSL 3.7, Шилэн кабель 1.2 гарч байх юм. Гэхдээ энэ нь бүх хүний тоонд хуваасан дүн гэдгийг анхаараарай. Шилэн кабелийн нэг үзүүрийг олон хүн хувааж хэрэглэдэг тул 100 айл тутамд гаргавал бүр жаахан тоо гарна.

Шилэн кабелийн Boom болсон тухай “Дэлхий бөөрөнхий биш” номоос уншиж болно. Угаасаа дэлхийг хавтгай болгоход гол үүрэг гүйцэтгэж байгаа дэд бүтэц нь шилэн кабель юм. Тухайн үед шилэн кабель байгуулах нь тун ашигтай гэсэн итгэл үнэмшил хүн бүхэнд төрсөн тул Америк тивийг бусад тивүүдтэй холбосон том том дэд бүтцүүдийг хайр найргүй босгож эхэлсэн бөгөөд энэхүү олноор байгуулагдсан бэлэн сүлжээг ашиглан Энэтхэг зэрэг орон Америк руу амжилттай Outsourcing хийж асар их мөнгө хийж байгааг та бид мэднэ.

Айл өрхүүд болон эцсийн хэрэглэгч шилэн кабелийн холболттой болсноор юу хожих вэ?
Танд өндөр хурдаар дамжих ёстой ямар л дижитал өгөгдөл байна, түүнийгээ дамжуулах бололцоотой болдог нь гайхамшигтай. Цухас дурдахад өндөр нягтралтай телевизийн дүрс, видео, интернэт холболт гээд л..

Ер нь кабелиар хамгийн сайн хангагдсан орон нь OECD-ийн дурдсанаар бол Дани бөгөөд тэдний 100 айл тутмын 36.7 нь кабельтай боловч 22.5 нь буюу ихэнх нь DSL юм. Ихэнх орнуудад шилэн кабель руу шилжүүлэхдээ хойрго хандах нь бий. Яагаад гэвэл шилэн кабель нь анхны өртөг зардал ихтэй тул хөрөнгө оруулалт нилээд шаардана. Иймээс монголд ч гэсэн “хамгийн тохиромжтой холболт бол DSL” гэсэн ойлголтыг иргэдэд суулгахыг Интернэтийн үйлчилгээ үзүүлэгчид хичээдэг юм.

Холболт
Хэрвээ та боломжтой л бол ШИЛЭН КАБЕЛЬ сонгоорой. Ирж яваа цагийн дэлхийн хөгжлийг дагаад шилэн кабель нь өнөөдөр өгөгдөл дамжуулах гол суваг болжээ. Wimax гэх мэтийн агаарын долгион ашигласан холболтууд нь яг үнэндээ 100% найдвартай байж чадахгүй. Тэгээд ч олон янзын долгион холилдоод хурд унах, холболт тасрах гэх мэт бэрхшээл чамгүй гарна. Магадгүй хажууд өндөр байшин бариад өргөгч цамхаг байрлахад л холболтод нөлөөлнө. DSL нь хэдийгээр энгийн интернэт холболтод боломжийн боловч өндөр шаардлагыг хангаж чадахгүй. Та бид дүрсээ харах, асар их өгөгдөл дамжуулах тухай ярьж байна шүү дээ. Иймээс л шилэн кабелийн холболтыг сонгоорой гээд аминчлан захиад байгаа юм.

Шилэн кабелийг хэрхэн тавьдаг вэ?
Холболтоо хэрхэн сонгох вэ гэдэг нь айл өрхүүд автомашин сонгохдоо хэрхэн нухацтай ханддагтай адил амар зүйл биш юм. Яг үнэндээ өнөөдөр ч гэсэн зарим айлуудад шилэн кабелийн холболт авъя гэсэн ч техникийн нөхцөл бүрдээгүй байгаа нь харамсалтай. Улаанбаатарын хамгийн том сүлжээний архитектурыг Скайнэтворк компани эзэмшдэг. Магадгүй та шилэн кабелийн холболттой болохыг хүсэж байвал эднийд л хандахаас өөр аргагүй юм. Үнэндээ шилэн кабелийн томоохон сүлжээ байгуулах, архитектурыг гаргах нь нүсэр ажил билээ. Үүнийг ганц сар эсвэл нэг жилийн дотор байгуулж дөнгөхгүй. Урт удаан хугацааны нарийн төлөвлөгөөний дагуу явах ёстой. Түүнчлэн хэдэн жилийн өмнө МЦХ компаниас хүчээр салгасан Сүлжээ компани нь монголын аймаг сумд хоорогдын шилэн кабелийн сүлжээний ажиллагааг хариуцдаг байна.

Монголд юу саад болж байна?
Гол гол дэд бүтэц босгоход мундахгүй их саад байдаг шүү дээ. Бидний нүдэн дээрх зүйл бол Улаанбаатар хотын автозам юм. Замаар хичнээн олон машин явж хүмүүс ажил амьдралаа зохицуулдаг билээ? Гэтэл эсрэгээрээ зам хичнээн муу билээ. Үүний хариуцлагыг хэн хүлээх юм, бүү мэд. Уул нь автозамын газар гээд л том том байшинтай албан байгууллагууд зөндөө л байх юм.

Тэгвэл мэдээллийн технологийн гол дэд бүтэц болох шилэн кабель ямархуу байдалтай байна вэ? Бас л хүндрэлүүд тохиолдоод байгаа нь харамсалтай.

1. Сувагчлалын асуудал. Та бидний Траншейн гэж нэрлэдэг Сувгийн Худгийн нэг чухал үүрэг бол Шилэн болон бусад кабелиудыг татах явдал юм. Кабелийг газар доогуур татах нь агаараар татсанаас найдвартай гэдэг нь хэнд ч ойлгомжтой. Гэвч өнөөдөр Улаанбаатар хотын сувгууд дүүрч ачааллаа даахаа больжээ. Байгууллагууд өөрсдийн кабелийг татахын тулд яахаас ч буцахгүй болжээ. Гэтэл энэхүү сувгийг хариуцдаг, өргөтгөх, зохицуулах үүрэгтэй байгууллагууд юу бодож суудаг бол?!?

2. Шилэн кабелийн дэд бүтцийн асуудал. Манай улсад үндсэн сүлжээ эзэмшдэг байгууллагыг эцсийн үйлчилгээ үзүүлэхийг хориглодог. Тэр нь ч аргагүй зөв бөгөөд монополийг хазаарлах болон өрсөлдөөнийг хөхүүлэн дэмжих чухал арга юм. Компани болгон үндсэн сүлжээ үүсгэж чадахгүй, тэгэх ч шаардлагагүй. Бүх Интернэтийн үйлчилгээ үзүүлэгчид Скайнэтворк компани шиг шилэн кабелийн нарийн бүтэц бүхий цогц сүлжээг Улаанбаатар даяар давхар давхар тавина гээд төсөөлөөд үз дээ. Иймээс сүлжээг нь нэг компани үүсгэж ажиллагааг нь хариуцдаг бол бусад компаниуд уг сүлжээг ашиглан үйлчилгээгээ хүргэдэг байна.

Сүлжээг хэрхэн өргөтгөдөг вэ?
Тухайн компанийн дотоод асуудал мэт боловч үнэндээ та бидний хөгжил дэвшилтэй салшгүй холбоотой асуудал тул анхаарч байхад гэмгүй юм. Танай дүүрэгт, эсвэл танай орон сууцанд шилэн кабелийн үзүүр орсон уу? Та шинэ байр худалдан авахдаа шилэн кабельтай эсэхийг заавал нягтлаарай. Гэхдээ зарим орон сууц барьж байгаа компаниуд өөрсдөө толгой нь эргэчихсэн дотоод сүлжээний кабелийг (Шил биш!!) шилэн кабельтай мэтээр ярьж төөрөгддөг. Хамгийн аймшигтай нь тэд энэ талаар өөрсдөө юу ч мэддэггүй гээч. Хэрвээ танай байранд цэвэр шилэн кабелийн шөрмөс л ороогүй бол шилэн кабельтай биш гэж ойлгож болно.

Сүүлийн жилүүдэд интернэт сүлжээг жижиглэн дамлагчид гэж бий болсныг орон сууцанд амьдардаг хүмүүс мэддэг болсон. Тэд орцны үүдэн дээр хямдаар интернэт тавина гэсэн зар наах бөгөөд хэдэн байрны дунд нэг урсгал аваад түүнийгээ та бидэнд жижиглэн хувааж зардаг гэсэн үг л дээ. Та маш хямдаар интернэт холболт авах боловч тэр хирээр олон хуваасан маш чанаргүй үйлчилгээг хүртэнэ. Хагас цагт амжуулах ажлыг та удаан найдваргүй холболтоосоо болж бүтэн өдрийн турш ноцолдоно гээд бод доо. Ийм дамлагчдын ашигладаг гол холболт нь та бидний сайн мэдэх дотоод сүлжээний саарал кабель (UTP) шүү дээ. Улаан цагаан байрнаас байр руу агаараар татчихсан байдаг нь дэндүү бүдүүлэг хэрэг. Дотоодын сүлжээний кабелийг гадаа татдаггүй. Тэр тусмаа өвөл аймшигтай хүйтэрдэг, зун нь шатам халуун болдог манай оронд бүр найдваргүй. Түр зуурын мөнгө олох гэсэн аргацаасан үйлчилгээ л юм даа.

Эд өөрсдийнхөө үйлчилгээг шулуухан Шилэн кабелийн холболттой, Хамгийн найдвартай, Хамгийн хурдан, Хамгийн хямд гэх мэтээр сурталчилж явдаг нь үнэнд нийцэхгүй. Харамсалтай нь барилга барьж байгаа хүмүүс тэдний үгэнд итгэх дуртай байдаг нь чихэр шиг үг, хямд үнэ зэрэгт л болдог байх.

Туршлагатай барилгачид бол сүлжээний найдвартай байдлыг дээд зэргээр хангадаг компаниас жинхэнэ шилэн кабелийн шөрмөс оруулж оршин суугчдаа найдвартай сүлжээгээр хангадаг. Шилэн шөрмөс оруулах чадвартай компани өнөөдөртөө Скайнэтворк, Сүлжээ, Мобинэт, MCS зэрэг хэдхэн компани л байгаа. Гэхдээ эдгээрээс хамгийн өргөн сүлжээтэй, идэвхтэй ажилладаг нь Скайнэтворк юм.

Скайнэтворк сүлжээгээ тавихдаа тусгай төлөвлөгөөний дагуу ажилладаг. Мэдээж бусад нь ч гэсэн төлөвлөгөөтэй байх л даа. Гэхдээ Скайнэтворкийн сүлжээнүүд нь өнөөдөр Ring хэлбэр рүү орж эхэлсэн. Энэ бол сүлжээний найдвартай ажиллагаанд голлох хүчин зүйл юм. Ring гэдэг нь сүлжээнүүд битүү цикл үүсгэж байгааг хэлэх бөгөөд тань руу 2 замаар холболт очих боломжтой болно. Ингэснээр аль нэг тал тасарлаа гэхэд нөгөөх нь ажиллагааг хэвийн үргэлжлүүлсээр байх юм. Нөөц замтай боллоо гэсэн үг л дээ. Ийм Ring хэлбэр хичнээн олон болно та уг сүлжээний хэрэглэгч болсондоо бүр л баярлах болно.

Гайхалтай байгаа биз. Та бидний нүднээс далд хичнээн юм өрнөдөг гээч.

Дүгнэлт
Шилэн кабель нь шилээр хийсэн тул түүнд хүн сонирхоод байх зүйл үгүй. Иймээс түүнийг хулгайч нар тоодоггүй. Гэхдээ шилэн кабелийг хааяа хулгайлдаг нь туршлагагүй хулгайч гэдгийг нь нотолсон хэрэг. Иймээс шилэн кабель бол цэвэр өндөр технологийн бүтээгдэхүүн ажээ.

Та шинэ байранд орж байгаа бол шилэн кабелийн боломжтой эсэхийг заавал асуугаарай. Та гэртээ байрлуулсан видео камераа ажил дээрээсээ хянахыг хүсэж байгаа бол шилэн кабелийн холболт л найдвартай. Бас орчин үеийн гэрийн электрон бараанууд бүгд л интернэт болоод бусад холболтод холбогддог болж эхлээд байгаа шүү дээ. Жишээ нь сүүлийн үеийн хөргөгч, робот тоос сорогч гэх мэтийг дурдаж болно. Танай гэрт сүлжээний дотоод кабелийн үзүүр байж магадгүй. Тэгвэл уг үзүүр нь байранд байх техник өрөө хүртэл тасралтгүй үргэлжилсэн эсэхийг шалгах хэрэгтэй. Туршлагагүй барилгачид өрөөнөөс орцон дахь ШИТ хүртэл татаад тасалчихсан байдаг нь тун бүдүүлэг хэрэг билээ. Өгөгдөл дамждаг сүлжээний кабель залгаас багатай байх тусмаа л найдвартай байдал, өгөгдөл дамжуулах хурд нэмэгдэнэ.

Хэрвээ та барилга бариулж байгаа бол ЗӨВХӨН НАЙДВАРТАЙ сүлжээний компанитай л хамтран ажиллах хэрэгтэй. Таны мэдлэг дутмаг байдлыг ашиглан хувь хүмүүс, зарим жижиг компаниуд чихэн дээр цэцэг ургуулна гэдэг шиг л юм болно. Орон сууцанд тань амьдрах хүмүүсээ бодох хэрэгтэй шүү дээ.

Харамсалтай нь Хуучин орон сууцанд амьдардаг хүмүүст шилэн кабель бас л хүндрэлтэй хэвээр байна. Яаж ийгээд танай байранд шилэн шөрмөс аваачлаа гэхэд хэрэглэгч тун цөөхөн байдаг. Магадгүй зардлаа нөхөхийн тулд бүхэл байранд ядаж 10-аас дээш хэрэглэгч байх шаардлагатай. Гэтэл тухайн байрнаас ганц л айл шилэн кабельд холбуулах хүсэлтээ гаргаад байдаг нь хяслантай юм. Түүнчлэн хуучин байранд сүлжээний тоног төхөөрөмжийг байрлуулах тусгай өрөө байдаггүй учраас Switch, Converter зэргийг хулгай авах, эвдлэх тохиолдол цөөнгүй гардаг нь сүлжээний компанийг залхаадаг гол зүйлийн нэг. Бас сүлжээний утсыг ил гүйлгэдэг нь найдвартай ажиллагаанд шууд л харшилчихдаг.

Эцэст нь хэлэхэд та өндөр үнээр авсан орчин үеийн төхөөрөмжүүдийнхээ хүчин чадлыг бүрэн утгаар нь мэдрэхийг хүсвэл яг түүндээ таарсан найдвартай ажиллагаатай өндөр хурдын сүлжээнд холбогдох ёстой юм. Энэ шаардлагыг хамгийн сайн хангадаг нь Шилэн кабель гэдгийг та мэдэж авлаа. PlayStation 3 Network, Xbox 360 Live, Интернэтийн Youtube HD вэб сайт, дүрсээ харж ярьдаг Skype, Хяналтын видео камерын дүрс дамжуулах, онлайн хурал гээд л танд олон зүйлд холболт шаардлагатай байгаа биз дээ.

Шилэн кабелийг нэгэнт холбуулаад зардлаа нөхөөд авчихсаны дараа бусад холболтуудаас ч хямд болдог гэдгийг танд сануулъя. Мартаж болохгүй шүү.

Web 2.0 гэж юу вэ?

Сүүлийн үед хүн бүхний хэрэглээ болсон Web 2.0 гэж юу вэ гэдгийг өөрийн өнцгөөс тайлбарлах гэж оролдьё. Юуны өмнө 2.0 гэж байгаа болохоор өмнөх хувилбар нь байх ёстой, мөн дараагийн хувилбар нь ч байх л болно. Ийм шалтгаанаар энэ бичлэгээ Web 1.0, 2.0, 3.0 гэж нэрлэлээ.
Web 2.0 гэдэг нэршил нь 2004 онд O'Reilly-ийн нэгэн ярилцлага дээрээс анх үүссэн юм байна. Тухайн үедээ веб бол хөрс гэсэн санаагаар ярьж, веб гэдэг зүйлд чанарын өөрчлөлт гарч шинэ шат ахисныг онцлох үүднээс Web 2.0 гэсэн хэллэгийг
хэрэглэсэн бололтой. Харин Web 1.0, Web 3.0 гэсэн нэршлүүдийг Web 2.0 гэдэгтэй уялдуулан ярьж эхэлжээ.
Вебийн хэл болох HTML болоод түүнийг харах толилуур гарч ирсэн нь програмчин хүмүүсийн хувьд хувьсгал байлаа. HTML нь анх 1993 онд IETF гэдэг байгууллагаар батлагдахаас өмнө, түүнтэй төстэй SGML(Standard Generalized Markup Language) хэмээх баримт бичгийн формат тодорхойлох мета хэлийг 1986 онд IBM ийн нөхдүүд сэдэж, ISO оор стандартчилагдсан байсан юм байна. Түүнээс ч өмнө 1960-аад оны үед мөн л IBM-ийнхэн GML(Generalized Markup Language) гэдэг маркап хэлийг зохиосон нь үндэс суурь нь байжээ. Өнөөдөр хаа сайгүй хэрэглэх болсон XML нь SGML-ийг хялбаршуулсанаар бий болсон юм. Ингэхээр Вебийн хэл болох HTML болон XML нь бүр эртнээс бүрэлдсэн байна. Харин анхны толилуурыг 1990 онд Tim Berners-Lee гэдэг програмчин хийжээ. Тэр үед HTML гэж байгаагүйг бодоход ямар нэг маркап хэл л ашиглаж байсан болов уу. Гэхдээ энэ толилуур нь зөвхөн текст мэдээлэл харуулдаг байж. Ингээд анхны толилуур хийгдсэний дараа бусад толилуурууд ч ар араасаа гарч, энд тэнд Веб хуудсууд ч борооны дараах мөөг шиг бий болж эхэлжээ. Ингээд удалгүй 1993 онд анхны зурагтай хуудас үзэх боломжтой Mosaic толилуур хийгдсэн байна. Microsoft-ийн Internet Explorer-нь Mosaic дээр суурилсан тул, IE-ийн About цонхыг нээгээд харвал Mosaic -гэсэн үг байж байх ёстой. Дараагийн шатны толилуур бол нэгэн зэрэг олон холболт үүсгэх чадвартай, Javascript-гэдэг өөрийн гэсэн скрипт хэлтэй Netscape толилуур байв. Нэгэн зэрэг олон холболт үүсгэнэ гэдэг нь, тухайлбайл, та толилуур дээрээ вэб үзэхэд тэкстүүд нь гарч ирчихээд байхад зурагнууд нь дараагаар нь нэг нэгээрээ нээгдэж байдаг шүү дээ. Учир нь толилуур чинь текстэн агуулгаа нэг холболтоор татаж авчихаад, зурагнуудыг өөр өөр холболтоор нэгэн зэрэг татаж байна гэсэн үг юм. Ингээд толилууруудын өрсөлдөөн эхэлжээ. Эхлээд талбар дээр IE, Netscape хоёр байсан бол дараа нь Opera, Mozilla, Konqueror гээд өчнөөнөөрөө гарч ирчээ. IE ерөнхийдөө ялж байсан бол одоо Firefox, IE хоёр л үзэж байх шиг байна. Ингээд веб гэдэг түмний хэрэглээ болоод ирэхийн сацуу Javascript, CSS, DHTML гэх мэт технологиуд хөгжиж толилуур дээр динамик хуудас харах боломжтой болжээ.(Гэхдээ л саяхныг хүртэл IE, Netscape хоёр дээр адилхан ажилладаг Javascript ч юмуу, ижилхэн харагддаг CSS бичнэ гэдэг хүндхэн ажил байлаа. Сүүлийн үеээс л толилуурууд ерөнхийдөө нас биенд хүрч, мөн тэдгээр технологийн стандартууд нь ч сайжирсны үр дүнд харьцангуй амар болсон.)

Ингээд минийхээр бол Вебийн стандартууд сайтар боловсруулагдаж, толилуурууд дээр Javascript төвөггүй ажиллах болсныг хүртэлх болбоос Веб 1.0 бөлгөө.

Ажакс ба Ардчилал

Ажакс нь Javascript-ийн тусламжтайгаар толилуур өөрөө өгөгдлийг дамжуулах арга юм. Ингэснээр вэб хуудас маань жирийн апликэшн програм шиг л харагдана. Текст боловсруулагч, хүснэгт боловсруулагч, мэйл уншигч, бүр зураг зурдаг програмаас авахуулаад бүхэл бүтэн үйлдлийн системийг хүртэл вэбчилэх оролдлогууд хийгджээ. Цаашид ч улам сайжирч жирийн үйлдлийн системээс ялгагдахгүй болно гэдэгт итгэлтэй байна, гэхдээ бүх нийтийг хамарсан өдөр хурдтай үнэгүй интэрнэт бий болж байж вэб үйлдлийн систем хөгжих тэгш нөхцөл нь бүрдэх болов уу. Ажакс гэдэг нь HTML гэдэг шиг шинэ технологи биш юм, өмнө байсан технологиудыг ашиглаад шийдэл гаргасан хэрэг. Өгөгдлийг XML-ээр бүтэцжүүлж сэрвис хооронд дамжуулах Web service-ийн санааг аваад, толилуур дээр Javascript-ийн тусламжтай хэрэгжүүлчихсэн гэж ойлгож бараг болох байх. Технологи талаасаа бол гол амин сүнс нь Javascript-ийн XML-дамжуулах хүлээж авах функц гэхэд багадсан хэрэг болохгүй л болов уу.

Гэхдээ өмнө нь сэрвэртэй янз бүрийн хэлбэрээр харилцдаг клиент технологиуд зөндөө л байсан шүү дээ, жишээ нь: жава аплэт, флаш скрипт гэх мэт, гэтэл эд нар яагаад Вэб 2.0 байж болоогүй юм бол?
Вэб 2.0 гэдэг маань зөвхөн технологи биш юм. Шилдэг шийдэл, гялалзсан санаанууд дээр тулгуурласан вэб апликэшнүүд, түүнийг тойрсон шудрага найрсаг зарчимтай нийтийн сүлжээ, тэдгээр апликэшнүүд болон сүлжээнүүдийн хоорондох үл харагдах атлаа мэдрэгдэм харилцаа холбоо нь вэбийн хэрэглээг огцом нэмэгдүүлж хүмүүсийн амьдралд нэвтрэхэд нөлөөлжээ.

Ингээд вэб гэдэг зүйл технологийн шилдэг шийдлүүд дээр тулгуурлаж, ардчилсан нээлттэй зарчим, гялалзсан санаа, зөв маркетингаар хүмүүсийн хүрээллүүдийг бий болгож чадсаныг Вэб 2.0 гэж ойлгож байна.

Дараагийн хувилбар буюу Оюунлаг вэб

Цаашаа Вэб яаж хөгжих бол? Веб маань улам оюунлаг болно гэсэн санаа. Тухайлбал хиймэл оюун ухаан, Data mining-ийг жинхэнэ утгаар хэрэгжүүлж зураг дүрс дуу гэх мэт медиа хэлбэрийн агуулгаас хайлт хийх, боловсруулалт хийх, шинжилгээ хийж дүгнэлт гаргаж, тэр нь бидний өдөр тутмын амьдралд тусгалаа олох юм.

Эхний оролдлогууд нь хэдийнээ хийгдээд эхэлчихсэн байгааг үзэж болно. Тухайлбал гүүглийн хувийн хайлт(Personalized Search) таны өмнө хайсан зүйлсийг чинь хадгалчдаг, ингээд дараа дараагийн хайлтуудыг хийхдээ өмнө нь юу хайж байсныг чинь харж байгаад алийг үзүүлэх вэ гэдгээ "бодох" гэж байхгүй юу. Мөн зураг хайдаг үйлчилгээгээ хүмүүсийн тусламжтайгаар индэксжүүлж байгаа юм байна лээ. Ирээдүйд эдгээрийг хүн биш машин таниж чаддаг болчих юм бол жинхэнэ "боддог" вэб болох юм. Цаашилбал мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийж шийдвэр гаргахад тусладаг Google Analytics гэмээх үйлчилгээ таны вэб рүү орсон гарсан хүний тоо, тухайн хүн юу сонирхож, хаанаас хэдийд орж ирсэн гэх мэт мэдээллийг нүдэнд харагдахуйцаар онлайн шинжилгээ хийж харуулдаг. Иймэрхүү шинжилгээ нь цаашлаад бүр өргөн цар хүрээтэй болж ирэх болов уу. Гэхдээ асар их өгөгдөлөөс дүгнэлтй гаргах нь тооцоолол их шаарддаг учраас компьютэрийн тооцооллын хурд хүч дараагийн шатандаа хүрэх үед бүрэн утгаараа хэрэгжих нөхцөл бүрдэх юм.

Ингээд оюунлаг вэб бидэнд туслаж эхлэх үе болбоос Веб 3.0 хувилбар гэж төсөөлж байна.


Үг хэллэг:
  • толилуур = browser
  • хөрс = platform

Холбоос:
www.amaraa.net-ээс авав

Дотоод сvлжээ

Анхны дотоод сvлжээ
70-аад оны эхээр компьютерийн vйлдвэрлэлд том ахиц гарсан нь их интеграл схем гарч ирсэн явдал байлаа. Тэдгээрийн харьцангуй бага vнэ, eргeн функцууд нь мини-компьютерvvдийг бvтээхэд тvлхэц болсон. Ингээд ганц супер-компьютер авснаас олон мини-компьютер авч ашиглах нь илvv хурдтай бeгeeд хямд болс
он байна.
Ингэснээр байгууллагын дэд хэсгvvд компьютертой болох боломж бvрдсэн боловч уг компьютер нь хэсгийнхээ хvрээнд бие даасан байдалтайгаар ажиллаж байсан.

Хэрэглэгчдийн хэрэгцээ eссeeр удалгvй ойр байгаа компьютерvvдтэй eгeгдeл с олилцох шаардлага гарах болсон ба vvн дээр vндэслэн анхны дотоод сvлжээ vvсчээ.

Дотоод сvлжээний дэлгэрсэн технологууд нь:
• Ethernet
• Token ring
• FDDI (Fiber Distributed Digital Interface)

Компьютерvvдийг холбогч ашиглан дотоод сvлжээнд холбох:
• Компьютерvvдаа кабелиар холбогчтой холбоно.
• Компьютер тус бvрд сvлжээний тохиргоо хийж eгнe.
• Сvлжээгээр файл хуулж vзнэ.

Холбогч нь
• Гадаад байдлаараа hub – тай ижил
• Олон порттой гvvр
• Порт бvр дээрээ bridge – ийн vvргийг хийдэг.
• МАС хаяг ба портын хvснэгт
• МАС хаягийг ашиглан пакетуудыг шилжvvлнэ.
• Сvлжээний хурдыг нэмэгдvvлнэ
• Сvлжээг логик хэсгvvдэд хуваана
• Зeвхeн битvvд дээр ажилладаг 2-р тeвшиний тeхeeрeмж юм.
Оролтоор орж ирсэн дохионуудыг гаралтын портуудаар хуулан гаргана. Гаралтын олон порттойг repeater гэж болно.
Холбогчийн passive нь:
Зvгээр л ирсэн дохиог бусад портоороо гаргана.
Холбогчийн active нь:
Тогонд залгагдсан тул дохионы хvчийг нэмнэ.
Холбогчийн (switch, switching hub) кадр боловсруулах зарчим нь гvvрийнхтэй адил байдаг. Гvvрнээс ялгагдах гол онцлог нь холбогчийн порт бvр тусгай процессортой байх ба тэдгээр нь бие биенээсээ хамааралгvйгээр гvvрийн гvйцэтгэх vvргийг биелvvлдэг. Vvнээсээ болоод холбогчийн хурд нь ганц процессортой гvvрийг бодвол харьцангуй их байдаг. Холбогчийг кадр параллелаар боловсруулдаг шинэ vеийн гvvр гэж нэрлэж болно.
Гvvр болон холбогчийн сvлжээний холболтын байрлалд тависан хязгаарлалттай холбогдон холбооны шинэ тeхeeрeмж гарч ирсэн ба энэ нь чиглvvлэгч (router) юм.
Бvрэн холболттой байрлал ашиглах vед компьютерууд хувийн холболтын шугам бvрт зориулсан порттой байна. «Од» байрлалын vед компьютерууд ганц порттой байж болох ба тeвд байрлах холбогчид (switch) залгагдана. Глобал сvлжээнд холбогчийг анхнаасаа ашиглаж байсан бол дотоод сvлжээнд 90-ээд оны эхэн vеэс хэрэглэж эхэлжээ. Холбогч ашигласнаар сvлжээний vнэ eсдeг учраас одоохондоо eргeн хэрэглээнд ороогvй боловч vнэ нь буурч удахгvй дундын шугамуудыг хэрэглээнээс тvрж гаргах боломжтой. Энд холболтын хувийн шугамууд нь эцсийн зангилаа ба холбогчийн хооронд байрлах ба холбогч хоорондын шугам нь тeрeл бvрийн эцсийн зангилаануудын мэдэгдлийг дамжуулах тул дундын шугам байна.

Компьютерууд тухайн агшинд аль компьютер нь дундын шугамыг ашиглаж болох тухай тохиролцохдоо eгeгдeл дамжуулахаасаа илvv хугацааг зарцуулах болно. Харин энэ асуудал нь хоёр холбогчийн хувьд eeрeeр шийдэгддэг. Энэ тохиолдолд зeвхeн хоёр холбогч шугамыг хуваан ашиглах тул зохион байгуулахад хялбар байдаг.
Одон топологийн Бvх тeхeeрeмжvvд нь кабелийн сегментvvдийн тусламжтайгаар холболтын тeхeeрeмжид холбогддог. Дурын хоёр тeхeeрeмжийн хоорондох eгeгдeлийн дамжуулалт холболтын тeхeeрeмж (switching)-ээр дамжуулагддаг.


Үйлдлийн систем

Үйлдлийн систем (Англи хэл: Operating system, OS) харилцан уялдаатай системийн программуудын цогц юм.
Компьютерын ажиллагааг 2 давхаргаас тогтсон сонгинотой зүйрлэж болно. Сонгинын хамгийн дотор талд компьютерын техник хангамж байрлана. Түүний гадуур програм хангамжийн давхарга байрлана. Харин хамгийн гадна талд хэрэглэгч уг сонгиныг “харж” байгаа.
Тэгвэл програм хангамжийн давхарыг дотор нь дахиад хоёр давхаргад хуваан үзэж болно:
  • дотор талын давхарга - Үйлдлийн Систем
  • гадна талын давхарга - бусад програм.
Ө.х. хэрэглэгч програмуудын тусламжтайгаар компьютертэй ажиллана. Харин програмууд нь ҮС-ийн тусламжтайгаар компьютерын техниктэй холбогдоно.
Тиймээс ҮС-ийг компьютерын техникийн програман үргэлжлэл гэж болно. ҮС нь хэрэглэгчийг, компьютерын төхөөрөмжүүдтэй ажиллах процессын талаарх нэгт нэгэнгүй мэдээллээс халхалж, ингэснээр энэ процессыг гүйцэлдүүлэх нүсэр ажлаас түүнийг чөлөөлж өгдөг.

ҮС-ийн гүйцэтгэх үүргийг дурдвал:
  • диалог буюу хэрэглэгчтэй харьцах
  • оролт-гаралт, өгөгдлийг удирдах
  • програм боловсруулах процессын төлөвлөлт, зохион байгуулалт
  • санах ой, кэш, процессор, гадаад төхөөрөмжүүд г.м. компьютерын хэсгүүдтэй ажиллах
  • сонгосон програмыг ажиллуулах
  • боломжит бүх төрлийн үйлчилгээ (сервис)
  • дотоод төхөөрөмжүүдийн хооронд мэдээлэл дамжуулах
  • монитор, гар, дискүүд, принтер г.м. залгах төхөөрөмжүүдийн ажиллагааг програмын түвшинд дэмжих зэрэг болно.
Компьютеруудын төрлөөс хамаарч, тэдгээрт ашиглагдах ҮС-үүд мөн өөр өөр байна. Гэхдээ нэг төрлийн компьютерт зориулсан өөр өөр ҮС-үүд ч бас байдаг. Ж.нь одоо үед Windows, Unix, Linux г.м. ҮС-үүд PC-т өргөн ашиглагдаж байна.
PC-ийн ҮС нь дараах үндсэн компонентуудыг агуулах ёстой. Эдгээр нь:
  • командын хэл
  • командын процессор
  • драйверууд
  • файлын систем
зэрэг болно.

Командын хэл

Хэрэглэгчээс ҮС-д өгч болох командууд урьдаас тодорхойлогдсон байдаг. Эдгээр командын цогцыг ҮС-ийн командын хэл гэдэг.
Хэрэглэгч командын хэлний тусламжтайгаар:
  • каталоги руу (фолдер, хавтас) хандах
  • дискүүдийг тэмдэглэх (disk labeling)
  • програмуудыг ажиллуулах
г.м. болон бусад олон үйлдлийг хийх боломжтой байдаг.

Командын процессор

Командын процессор бол хэрэглэгчийн өгсөн командыг авч, анализ хийгээд биелүүлдэг системийн програм юм.

Хэрэглэгчийн интерфейс

ҮС-д хэрэглэгч нь командын хэлийг ашиглан командын процессортой харьцаж буй арга замыг хэрэглэгчийн интерфейс (user interface) гэдэг.
Өнөөдөр ҮС-үүд:
  • Текст интерфейс (command line interface - CLI)
  • График интерфейс (graphical user interface - GUI)
гэсэн хоёр төрлийн хэрэглэгчийн интерфейсийг ашигладаг.

Текст интерфейс

CLI нь сонгодог (буюу уламжлалт) интерфейс бөгөөд хэрэглэгч командын хэлний тодорхой командыг бичиж өгөөд Enter дарах замаар командын процессортой “тулж” ажиллах хэлбэр юм. Үүний тулд хэрэглэгч нь командын хэлийг мэддэг байх шаардлагатай.

График интерфейс

 

Харин GUI нь хэрэглэгчид илүү тохиромжтой хэлбэр бөгөөд зөвхөн хулганы тусламжтайгаар, график дүрслэл бүхий виртуал орчинд хүссэн үйлдлээ хийж болдог. Ө.х. хэрэглэгч нь командын хэлийг мэддэг байх шаардлагагүй.

Shell

Хэрэглэгчийн интерфейсийг хэрэгжүүлж байдаг системийн програмыг shell (хөтөч програм) гэдэг. ҮС болгон өөрийн гэсэн shell-үүдтэй байна. Ж.нь Windows бүлийн системд:
  • Windows Explorer
Command Prompt гэсэн стандарт shell-үүд бий. Windows Explorer бол график интерфейсийг хэрэгжүүлэгч shell (graphical shell) юм. Харин Command Prompt бол текст интерфейсийг хэрэгжүүлэгч shell (text shell) юм.

Драйверууд

Драйверууд (drivers) нь компьютерын төхөөрөмжүүдийг удирдахад шаардлагатай системийн програмууд юм.
Стандарт дотоод төхөөрөмжүүдийн драйверууд BIOS (Basic Input-Output System) буюу Оролт-Гаралтын Үндсэн Системийг бүрдүүлдэг.

Файлын систем

Тогтмол санах байгууламжид байрласан, тодорхой нэр бүхий цогц мэдээллийг файл (file) гэдэг. Файл нь програм, тоон өгөгдөл, текст, кодлогдсон дүрс мэтийг агуулж болно.
Ерөнхий тохиолдолд тогтмол санах байгууламжид асар олон тооны файл агуулагдана. Тэгвэл хэрэглэгч нь энэ олон файл дундаас тухайн нэг файлыг түргэн шуурхай олж, хялбар байдлаар харьцдаг байх ёстой. Үүний тулд файлууд нь дискэн дээр тодорхой нэг аргын дагуу, ө.х. тодорхой зохион байгуулалттайгаар байрласан байна. Ийм аргыг (зохион байгуулалтыг) нь файлын систем (file system) гэдэг. Файлын систем нь:
  • Файлуудыг яаж хадгалах
  • Файлуудыг яаж нэрлэх
  • Файлуудыг яаж төрөлжүүлж, ангилах
г.м. асуудлуудыг тодорхойлно.
ҮС болгон өөрийн гэсэн файлын системтэй. Тухайлбал Windows бүлийн ҮС-үүд FAT16, FAT32, NTFS г.м. файлын системүүдийг ашигладаг бол Linux бүлийн ҮС-үүд ext2, ext3, XFS г.м. файлын системийг түгээмэл ашигладаг.
Ихэнх файлын систем файлыг диск рүү хадгалахдаа хадгалах “орон зайг” 0.5kb эсвэл 1, 2, 4 кb-ын урттай жижиг блокуудад хуваагаад файлыг эдгээр блокуудаар тарааж байрлуулдаг байна. Ийм блок хэсгийг сектор (sector) гэнэ. Ж.нь Windows XP системд, секторын хэмжээ 4 kb байдаг.
Файлын систем нь файлуудыг төрөл, зориулалтаар нь ангилж, “каталогижуулах” ажлыг гүйцэтгэдэг. Дотроо файлууд агуулсан ийм каталогийг фолдер (folder) буюу хавтас, директори (directory) г.м.-ээр нэрлэдэг.
Файлын систем нь файлыг ч, хавтсыг ч нэрлэдэг. Мөн файлыг ч, хавтсыг ч устгаж, зөөж, хувилж, нэрийг нь өөрчилж болно.
“Каталогижуулах” хэлбэрээр нь файлын системийг:
  • Хавтгай буюу шугаман (flat)
  • Мод хэлбэрийн (Hierarchical)
г.м.-ээр ангилж болно. Хавтгай файл системд, каталоги доторх каталоги гэж байдаггүй. Бүх каталогиуд нэг төвшинд, “зэрэгцэн” оршино. Мод хэлбэрийн файл системд, каталоги дотор дахиад каталоги байж болдог. Ж.нь Windows-ын файл систем мод хэлбэрийн бүтэцтэй.
PC-ийн ҮС нь хатуу диск дээр хадгалагдах бөгөөд компьютерыг асаахад тэндээс уншигдаж, RAM-д ачаалагддаг. Энэ процессыг ҮС-ийг ачаалах (OS loading) гэж нэрийднэ.
Анхны үйлдлийн систем нь компьютерын технологийн хөгжлийн хоёрдугаар үе буюу транзистор ашиглах болсонтой хамт үүссэн. Хоёрдугаар үеийн том компьютерууд нь тухайн уламжлалын дифференциал тэгшитгэлийг бодох гэх мэтийн физик, инженерийн салбарт гарч ирдэг байсан ШУ-ны болон техникийн тооцоог хийхэд голчлон хэрэглэгдэж байжээ. Програмаа үндсэндээ Фортран, ассемблер дээр бичих ба үйлдлийн системүүд нь FMS (Fortran Monitor System), IBSYS (IBM корпорацийн IBM 7094 компьютерт зориулж гаргасан үйлдлийн систем) байсан.

Flash дискнээс вирус авахгүй байх арга

Сүүлийн үед USB flash дискээр вирус дамжих нь их болсон. Үүнд Windows үйлдлийн системийн Автоматаар  нээх (Autorun) үйлдэл нь вирус дамжих нэгэн гүүр болдог юм. Вирус нь дискний автоматаар ажиллах файлд өөрийн халдварласан файлыг оруулж өгснөөр дараагийн компьютерт дискийг залгангуут автоматаар вирус хуулагддаг байна.

Харин үүнээс хамгаалах арга бол  автоматаар ажиллах үйлдлийг хаах арга юм. Хэрхэн хаах вэ.Та Windows TweakUI гэсэн  программтай бол түүнийгээ ашиглан хэрхэн хялбархан хааж болох талаар танилцуулъя. Windows TweakUI багаж нь Microsoft company-н PowerToys for Windows багажийн нэг юм.
tweak_iu1.gif
 Зураг дээр харагдаж байгаа шиг My Computer ->Autoplay->Drives руу орж бүх дискнүүдийн урд чагтыг болиулаад Apply товч дараарай.
tweakui.gif
Эсвэл My Computer ->Autoplay->Types руу орж чагтуудыг болиулаад Apply дарж болно.
Ингээд л боллоо. Та TweakUI багажийг ашиглан өөр нэлээд олон янзын тохиргоонуудыг хийж болно.
Хэрвээ танд энэ программ байхгүй бол өөр нэг арга бий.Энэ арга нь gpedit ашиглах арга юм. Start -> Run… (Windows logo+R) нээгээд gpedit.msc гэж бичихэд  Group Policy гэсэн цонх нээгдэнэ. Энэ цонхонд User Configurarion -> Administrative Templates -> System дотроос Turn Off Autoplay гэдгийг олоод нээж тохиргоог  enable болгож сонгоод OK дарж болно.
За ингээд Flash дискээр тархагч вирусээс ямар нэгэн хэмжээгээр хамгаалагдлаа.
http://share4all.miniih.com/index.php//home/post/265